آثار محبت اهل بیت – علیهم السلام- از دیدگاه آیات و روایات

حدیثه پاک­نیت

 

مقدمه
یک مسلمان باید محبت  خود را که همان میل طبع به سوی چیز لذت­دار است را نثار کسانی کند که از نظر اخلاقی، فکری  و معنویت در سطح بالایی قرار دارند، آنان کسانی جز پیامبر -صلی الله علیه و آله و سلم- و اهل بیت -علیهم السلام- ایشان نمی­باشند چرا که خداوند و پیامبر-صلی الله علیه و آله و سلم- و حتی امامان اهل سنت سفارش زیادی در مورد محبت کردن به آنان کرده­اند به طوری که اگر به آن بزرگواران بپیوندیم از عذاب آتش و بلاء روز قیامت نجات پیدا می­کنیم و با شفاعت آنان داخل بهشت می­شویم، اما در این راه باید مراقب باشیم تا دچار انحراف نشویم و در زمره غالیان و کسانی که مدعی مودت اهل بیت -علیهم السلام- هستند ولی از دشمنان آنان برائت نمی­جویند، قرار نگیریم. افرادی مستحق اثرات حب اهل بیت در دنیا وآخرت می ­شوند که خود دارای ویژگی­­های خاصی مانند اعتقاد به توحید؛ حلال زاده بودن، تحمل کردن سختی­­ها و بلاها و …می­باشند.

در این پژوهش سعی شده است که محبت اهل بیت و آثار آن به طور مفصل مورد بررسی قرار گیرد. با این امید که با استفاده از تعالیم حیات بخش قرآن کریم. کلمات گهربار ائمه معصومین -علیهم السلام-، بذر مهر و محبت را در سرزمین وجودمان کاشته و شیوه­ی مهرورزی به ائمه اطهار را بیاموزیم تا مورد رحمت خاص و ویژه دریای بی­کران حمایت و محبت در قیانت قرار گیریم.

1-آثار دنیوی
1-1- آرامش دل
آرامش یکی از مهم­ترین نیازهای بشریت است چرا که در سایه امنیت و آرامش است که زندگی معنا پیدا می کند و از نعمت­های الهی لذت می­بریم و در محیط آرامش به وظایف دینی و الهی خود می­توانیم عمل نماییم.

هر کسی آرامش خود را در چیزهایی که ندارد می­بیند مثلا کسی که چشم ندارد همه­ی آرامش خود را در بینایی می­داند و کسی که بیمار است لذت خود را در سلامتی و… اما از نظر قرآن کریم آن چیزی که به انسان آرامش می­دهد، چیزی نیست جز یاد خدا و انس با آن و دوستی و محبت به اهل بیت -علیهم السلام- و به همین خاطر است که افرادی که در محبت به خدا و اهل بیت -علیهم السلام- به درجات بالایی رسیده­اند، آرامش زیادی دارند به طوری که هیچ موجودی نمی­تواند دریای عظمت شخصیت آنان را به تلاطم درآورد(رفیعی ،1396)

امام علی -علیه السلام- فرمودند:

«ان رسول الله -صلی الله علیه و آله وسلم- لما نزلت هذه الآیه و “الا بذکر الله تطمئن القلوب” قال: ذاک من احب الله و رسوله و احب اهل بیتی صادقا غیر کاذب و احب المومنین شاهدا و غائبا ال بذکر الله یتحابون.(متقی الهندی، ج2، 1397، ص442، ح 4448)؛ هنگامی که آیه: -هان، به یاد خداست که دل­ها آرام می­گیرد- نازل شد. پیامبر خدا -صلی الله علیه و آله و سلم- فرمود: این درباره کسی است که خدا او را فرستاده اورا دوست بدارد و اهل بیت مرا صادقانه و نه به دروغ دوست بدارد. مؤمنان را در پیش و پشت سر آنان دوست بدارد. هان، با یاد خداست که همدیگر را دوست می­دارند.»

پس همانطور که دیده می­شود یکی از آثار دنیوی که برای محب اهل بیت -علیهم السلام- ذکر شده، بهره­مندی از آرامش روح و روان و دل است.

1-2- اکمال دین
در روایات فراوانی، محبت و دوستی اهل بیت -علیهم السلام- از نشانه­های اکمال دین معرفی شده است و کسی که در راه دوستی آل محمد -صلی الله علیه و آله وسلم- بمیرد، مومن و با ایمان کامل از دنیا رفته است که این روایات بیانگر آن است که دین مورد رضایت و پذیرفته شده در پیشگاه خداوند تنها دینی است که در پرتو ولایت و محبت اهل بیت -علیهم السلام- باشد.

رسول خدا -صلی الله علیه و آله و سلم- می­فرماید:

«حب اهل بیتی و ذریتی استکمال الدین.(مجلسی، ج27، 1403، ص37، ح4)؛ دوست داشتن اهل بیت من و فرزندانم کمال دین است.»

خداوند تعالی نیز می­فرماید:

«الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَ أَتمْمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتىِ وَ رَضِيتُ لَكُمُ الْاسْلَامَ (مائده، 3)، امروز دین شما را کامل کردم و نعمتم را بر شما تمام کردم و راضی شدم که دینتان اسلام باشد.»

   موضوع مورد بحث در آیه شریفه، تحقق امری است که کفار را از صدمه زدن به دین و متدینان مأیوس کرده و عامل ترس و واهمه از کفار را منتفی نموده است. امری که مایه کامل شدن دین و تمامیت نعمت الهی بر مسلمانان گشته و رضایت الهی نسبت به حصول اسلام به عنوان دین الهی را فراهم کرده است. تعیین رهبری بعد از پیامبر -صلی الله علیه و آله وسلم- می­باشد.

روایات زیادی در توضیح آیه شریفه وجود دارد که آنم را مربوط به جریان غدیر و مسئله امامت می­داند، از سوی دیگر این نکته نیز قابل توجه است که بعضی دیگر از روایاتی که در توضیح آیه شریفه آمده به وضوح کمال دین را محبت به اهل بیت -علیهم السلام- می­داند. (عروسی حویزی، ج1، 1412، ص589)

1-3- کشتی نجات از گمراهی
محبت اهل بیت -علیهم السلام- کشتی نجات بشریت است و رسیدن به قله رفیع کمالات معنوی و انسانی بدون دوستی اولیاء الهی ممکن نیست و پذیرش اعمال و زحمات یک مسلمان در گرو محبت و ولایت اهل بیت -علیهم السلام- است. پس ولایت­مداری و تبعیت و محبت اهل بیت عصمت و طهارت -علیهم السلام- تنها راه نجات  انسان از منجلاب دنیوی است.

محبت اهل بیت -علیهم السلام- سرمایه دنیا و آخرت است و پذیرش ولایت و محبت به امام علی -علیه السلام-  و یازده فرزندش یکی از مهم­ترین شرایط نجات است.

پیامبر اکرم -صلی الله علیه وآله وسلم-  فرمودند:

 «انما مثل اهل بیتی فیکم کمثل سفینه نوح، من دخلها نجی و من تخلف عنها غرق ( دیلمی، 1398، ج2،ص306)؛ مثل اهل بیت -علیهم السلام- مثل کشتی نوح است، هرکس سوار شود اهل نجات است و هرکس سوار نشود غرق خواهد شد.(شوشتری، 1409، ج9،ص272)

این حدیث پیامبر -صلی الله علیه و آله و سلم- با صراحت می­گوید: «به هنگامی که طوفان­های فکری و عقیدتی و اجتماعی در جامعه اسلامی رخ می­دهد. تنها راه نجات پناه بردن به این مکتب است. روشن است که این محبت اهل بیت -علیهم السلام- است که با تمسک و اطاعت  از ایشان به این کشتی نجات­بخش پناه برده و در برابر همه طوفان­های روزگار در امان است.»

1-4- اخلاص در محبت
اولیاء معصوم الهی منزلتی دارند که به خاطر آن منزلت محبت آنها محبت خداست و بغض آنها، بغض خداست. عبد می­تواند در اثر تقرب به خدای متعال به مقامی برسد که خدای متعال محبت خودش را عنایت کند و این والاترین سرمایه­ای است که خدای متعال ممکن است به یک عبد بدهد، کمال ایمان هم در همین محبت خالص نسبت به خدای متعال است. شاید بالاترین مرتبه اخلاص، اخلاص در محبت خدای متعال است که انسان در محبت خالص شود و غیر خدا را دوست نداشته باشد.

بالاترین درجه سیر و بالاترین درجات معنوی انسان، همان اخلاص در محبت است. این اخلاص در محبت اثر محبت اولیاء خداست. نمی­شود انسان خدای متعال را دوست بدارد و به مقام خلقت برسد و اولیاء خدا را دوست داشته باشد اما طریق محبت خدای متعال هم محبت اهل بیت -علیهم السلام- است، اگر کسی به اخلاص در محبت برسد، باید به اخلاص در محبت اهل بیت -علیهم السلام- برسد و اخلاص در ایمان این محبت، قابل بدست آوردن نیست.(رفیعی،1395)

پیامبر -صلی الله علیه و آله و سلم- می­فرماید:

«لا یومن احدکم حتی اکون احب الیه من نفسه و اهلیس احب الیه من اهله و عترتی احب الیه من عترته و ذریتی احب الیه من ذریته.»(متقی الهندی،ص93)؛ هیچ یک از شما ایمان ندارد مگر آن گاه که مرا از خودش بیشتر دوست داشته باشد و نیز خانواده مرا از خانواده خودش و خاندان مرا از خاندان خودش و نسل مرا از نسل خودش.»

در واقع این معنایش همین است، بنده­ای به مقام ایمان نمی­رسد، الا اینکه خدا در نزد او محبوب­ترین حقایق باشد و از همه بیشتر خدا را دوست بدارد. اثر این محبت، محبت رسول خدا -صلی الله علیه وآله وسلم- و اهل بیت -علیهم السلام- ایشان است.

1-5- فزونی حسنه
یکی از اعمالی که پوشاننده گناهان است و موجب زیاد شدن حسنات می­شود محبت اهل بیت -علیهم السلام- است. زیرا محبت به اهل بیت -علیهم السلام- نورانیتی در انسان پدید می­آورد که تمام گناهان انسان را پاک می­کند و موجب فزونی هرچه بیشتر حسنات او می­شود.

در ابتدا معنی حسنه را با توجه به روایات تفسیری در توضیح دو آیه از قران کریم بیان می­شود:

آیه اول: مَن جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَيرً مِّنهْا وَ هُم مِّن فَزَعٍ يَوْمَئذٍ ءَامِنُون (نمل، 89)

هرکس نیکی (حسنه )به میان آورد، پاداشی بهتر ازآن خواهد داشت وآنان از هراس آن روز ایمن­اند.

در این که منظور از حسنه چیست مفسرین تعبیرات گوناگونی دارند که بعضی آن را اشاره به ولایت امیر المؤمنین علی -علیه السلام-، ائمه معصومین -علیهم السلام- و محبت ایشان می­دانند.(عروسی حویزی، 1412، ج4، ص104)

بنابراین یکی از معنای حسنه طبق این دسته از روایات محبت اهل بیت -علیهم السلام- است.

آیه دوم: « ذَالِكَ الَّذِى يُبَشِّرُ اللَّهُ عِبَادَهُ الَّذِينَ ءَامَنُواْ وَ عَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ قُل لَّا أَسَلُكمُ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فىِ الْقُرْبىَ‏ وَ مَن يَقْترَفْ حَسَنَةً نَّزِدْ لَهُ فِيهَا حُسْنًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَكُور(شوری، 23)؛ این همان –پاداشی- است که خداوند بندگان خود را که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده­اند بدان مژده داده است. بگو به ازای آن -رسالت- پاداشی از شما خواستار نیستم مگر دوستی درباره خویشاوندان و هر نیکی به جای آورد برای او در ثواب آن خواهیم افزود. قطعا خدا آمرزنده و قدر شناس است.

در بعضی تفاسیر آمده که منظور اقتراف حسنه در آیه شریفه: هرکس حسنه­ای را کسب کند ما بر حسن آن می­افزاییم، محبت آل محمد -صلی الله علیه و اله وسلم- است.(طبرسی، 1408، ج9، ص44)

با توجه به این دو آیه شریفه، حسنه محبت اهل بیت-علیهم السلام- است و برای محبت اهل بیت -علیهم السلام- فزونی حسنه نیز به عنوان پاداش دیگر مطرح است. آیه اول اشاره دارد که هرکس حسنه بیاورد، از آن خیری به او می­رسد، پس برای او بهتر از آنچه که آورده می­باشد و در آیه دوم می­فرماید: هرکس حسنه­ای کسب کند در نزد ما افزون می­گردد.

بنابرین نتیجه گرفته می­شود خود محبت و مودت اهل بیت -علیهم السلام- موجب برکات است.

1-6- بغض نسبت به دنیا
یکی از آثار محبت اهل بیت -علیهم السلام- عدم دلبستگی و دلدادگی به زخارف و زیورهای دنیاست که این دلبستگی گاهی انسان را به کفر و الحاد  نیز می­کشاند و از خداوند و اولیای او جدا می­سازد. حبّ امام با حبّ دنیا جمع نمی­شود. اگر کسی به حبّ امام رسید، ثمره آن بغض نسبت به دنیاست. البته این مطلب واضح است که مقصود از دنیا عالم طبیعت نیست بلکه همانگونه که در روایات توضیح داده شده است، مقصود از دنیا محیط ولایت ائمه جور است چرا که انسان یا در دنیاست که محیط ولایت ائمه جور است و یا در آخرت که محیط ولایت اهل بیت می­باشد و محبین در آن قرار دارند.

اکثر صفاتی که برای دنیا در قرآن ذکر شده مربوط به عالم طبیعت نیست و منظور محیط ولایت ائمه جور است. البته منظور این نیست که دنیا در تمام قرآن و روایات غیر از عالم طبیعت است بلکه منظور اکثر موارد آن می­باشد که منظور از دنیا در آن ولایت ائمه جور است.

ذیل آیه «بَلْ تُؤْثِرُونَ الْحَیاةَ الدُّنْیا* وَ الْآخِرَةُ خَیْرٌ وَ أَبْقى»(اعلی/16-17)؛ ولی شما منکران لجوج به سوی راه رستگاری نمی­روید بلکه زندگی دنیا را بر آن ترجیح می­دهید. در حالی که آخرت بهتر و پایدارتر است.

روایت شده است که آخرت محیط ولایت ما و دنیا محیط ولایت ائمه جور و دشمنان ماست .(کلینی، 1389، ج1، ص418)

ایثار دنیا یعنی برگزیدن محیط ولایت دشمنان اهل بیت-علیهم السلام-. اینکه انسان در دنیا می­خورد و می­آشامد اهل دنیا بودن و مخالفت با بندگی خدا نیست و اگر این موارد مخالف با بندگی خدا بود خداوند آن را نمی­آفرید بلکه این موارد ابزار بندگی خداوند هستند. مهم این است که این خورد و خوراک در کجاست؟ آیا در محیط ولایت امام است که آخرت می­باشد یا در محیط ولایت ائمه جور است که دنیاست. ما با فقر و نیازهایمان به خدا نزدیک می­شویم.

تفاوت اهل دنیا و آخرت در این است که اهل آخرت نیازها و فقرهای خود را می­شناسند و آن را به خدای متعال ارجاع می­دهند و از دست او می­گیرند و او را حمد می­کنند اما اهل آخرت چنین نیستند بلکه از اسباب می­گیرند. اهل آخرت هنگامی که گرسنه می­شوند این گرسنگی را علامت عجز بالله می­دانند و از طریق این عجز متوجه خداوند متعال می­شوند و از او طلب می­کند.

هنگامی هم که خداوند آن ها را اداره کرد خدا را حمد می­کنند. پس محبین بین اظهار عجز و حمد حرکت می­کنند. اگر کسی وارد وادی توحید و ولایت الله دائما نسبت به خدای متعال اظهار عجز می­کند و همیشه هم او را حمد می­کند و به او احساس فقر دارد که اگر کسی در دنیا اینگونه زندگی کند وسط بهشت است.

کسی که در دنیا و عالم طبیعت به حضرت حق می­رسد در بهشت است اما اگر کسی در دنیا و عالم طبیعت در محیط ولایت ائمه جور زندگی کرد اهل دنیا می­شود و در نتیجه خودش را فقیر و ذلیل اسباب می­بیند و نیازهایش را هم از دست اسباب می­گیرد. چنین کسی خود را فقیر غیر خدای متعال می­بیند و غیر خدا را حمد می­کند. تفاوت محیط ولایت معصوم و غیر معصوم این است کسی که در محیط ولایت معصوم قرار گرفت موحد می­شود و در عین حالی که در عالم طبیعت است وارد وادی ولایت می­شود.( میرباقری، 94 ).

پس همان طور که گفته شد، یکی از آثار مهم دنیوی که محبت اهل بیت -علیهم السلام- در پی دارد. بغض نسبت به دنیاست که این اثر دنیوی در نهایت موجب سعادت ابدی انسان در آخرت می­شود.

2- آثار اخروی 
2-1- آمرزش گناهان
یکی از آثار محبت اهل بیت -علیهم السلام- مغفرت و آمرزش گناهان است. که در حقیقت اثر عملی محبت به خداوند و اهل بیت -علیهم السلام- به محبوبین خود است. چرا که محبت اقتضای قرب بین محب و محبوب را دارد و تنها مانع و حجاب تقرب بنده به خداوند و اهل بیت -علیهم السلام- همانا گناهان اوست.

رسول خدا -صلی الله علیه وآله و سلم- می­فرماید:

«حبنا اهل البیت یکفر الذنوب و یضاعف الحسنات.(مجلسی، 1403، ج68، ص100،ح5)؛دوست داشتن ما اهل بیت گناهان را پاک می­کند و حسنات را دو چندان می­سازد.»

ناگفته نماند که منظور از این روایت و امثال آن این نیست که انسان هرچه می­خواهد، گناه و معصیت و نافرمانی خدا کند به امید این که چون محبت و دوستی اهل بیت -علیهم السلام- را دارد، مشکلی نخواهد داشت و گناهانش آمرزیده بلکه به حسنات تبدیل می­شود، زیرا روایات فراوانی نیز وجود دارد که بیان می­کند گناه با دوستی اهل بیت -علیهم السلام- سازگار نیست و حتی بعضی از گناهان به گونه­ای است که حتی ایمان را از انسان گرفته و او را از صف مؤمنین خارج می­سازد. آری اگر شخصی که محبت به اهل بیت -علیهم السلام- دارد، مواظب و مراقب اعمال خویش بوده و خود را گرفتار گناهان فراوان و بزرگ نکند، خطاها، لغزش­ها و گناهانی که بر اثر غفلت از او سر زده است به برکت دوستی و محبت اهل بیت -علیهم السلام- مورد آمرزش قرار می­گیرد. (صمدی یزدی،1340، ص201)

در جایی دیگر امام صادق -علیهم السلام- فرمودند:

«ان حبنا اهل البیت لیحط الذنوب عن العباد کما تحط الریح الشدیده الورق عن الشجر.(مجلسی، 1403، ص77، ج27، ح9)؛ دوست داشتن ما اهل بیت، گناهان بندگان را می­ریزد، همان گونه که باد شدید برگ­های درختان را می­ریزد.»

با در نظر گرفتن مواردی که ذکر شد می­توان با محبت اهل بیت -علیهم السلام- و تمسک به ایشان از در آمرزش گناهان وارد شد و مورد مغفرت و بخشش پروردگار قرار گرفت پس در نتیجه آمرزش گناهان یکی از آثار اخروی محبت به اهل بیت -علیهم السلام- است.

2-2- بهره­مندی از شفاعت
یکی دیگر از آثار و برکات اخروی محبت اهل بیت -علیهم السلام- که در نزد ما شیعیان اهمیت وجایگاهی خاص دارد شفاعت در آخرت است. شفاعت از ماده شفع به معنای ضمیمه کردن چیزی به همانند اوست و از اینجا روشن می­شود که باید نوعی مشابهت و همانندی در میان آن دو بوده باشد، هرچند تفاوت­هایی نیز در میان آنها دیده بشود. به همین دلیل مفهوم قرآنی شفاعت بدین معنی است که انسان گنهکار به خاطر پاره­ای از جنبه­های مثبت (مانند ایمان یا انجام برخی از اعمال شایسته) شباهتی با اولیای الهی پیدا کند و آنها با عنایت و کمک­های خود او را به سوی کمال سوق دهند و از پیشگاه خدا تقاضای عفو کند و به تغییر دیگر حقیقت شفاعت، قرار گرفتن موجودی قوی­تر و برتر، در کنار موجودی ضعیف­تر، یاری رساندن به او برای پیمودن مراتب کمال است.( تهرانی، 1346، ص12)

رسول خدا -صلی الله علیه وآله و سلم- می­فرماید:

«شفاعتی لامتی من احب اهل بیتی و هم شیعتی(خطیب بغدادی، 2011،  ،ج2، ص146)؛ شفاعت من از امتم شامل کسانی می شود که اهل بیت -علیهم السلام- مرا دوست داشته باشند و آنان شیعیان من هستند.»

شکی نیست که شفاعت اولیای الهی از گناهکاران یکی از تعالیم اسلامی و عقاید مذهب شیعه است. قرآن کریم در بیش از ده­ها آیه موضوع شفاعت را مطرح کرده و در این آیات، کسانی که حق شفاعت دارند، محدوده شفاعت و نیز آنان را که مستحق شفاعت هستند معرفی کرده و مورد بحث و بررسی قرار داده است. در روایاتی که از پیامبر اکرم -صلی الله علیه و آله وسلم- و اهل بیت -علیهم السلام- نیز نقل شده بر موضوع شفاعت تأکید فراوان شده و انبیای الهی، قرآن کریم، اهل بیت -علیهم السلام-، ملائکه و مؤمنان را جزء کسانی دانسته که در قیامت حق شفاعت دارند و از گناهکاران در پیشگاه الهی شفاعت می­نمایند.

از کسانی که بیشترین حق را پس از پیامبر اکرم -صلی الله علیه و آله وسلم- در مورد شفاعت گنهکاران دارند، اهل بیت -علیهم السلام- هستند، آنان حجت­های الهی در دنیا و آخرت از جایگاه رفیع و منزلت والایی در پیشگاه خداوند برخوردارند، این وجودهای مقدس و پاک  آنقدر در نزد خداوند قرب و منزلت دارند که خداوند به برکت آنها تمام هستی و آنچه را در آن هست، خلق کرده و به آنان روزی می­دهند، اگر این حجت­های الهی نبودند عالمی نبود و خداوند به دیگر موجودات توجهی نمی­کرد.(صادقی فدکی، 1393، ص14)

در جایی دیگر رسول خدا -صلی الله علیه وآله و سلم- فرموده­اند:

«الزموا مودتنا اهل البیت فانه من لقی الله یوم القیامه و هو یودنا، دخل الجنه بشفاعتنا.(مجلسی، ج27، 1403، ص101، ح63)؛ همواره دوست دار ما اهل بیت-علیهم السلام- باشید، زیرا هرکس در روز قیامت خدای تعالی را در حالی که ما را دوست داشته باشد دیدار کند، با شفاعت ما به بهشت می­رود.»

با توجه به مطالبی که بیان شد، روشن گردید که تنها ادعای محبت اهل بیت -علیهم السلام- برای شیعه بودن کافی نیست و باعث نمی­شود انسان در ردیف پیروان این خاندان قرار گیرد و از فضایل بی­شمار و پاداش­های عظیمی که برای پیروان اهل بیت -علیهم السلام- بیان گردیده برخوردار شود. بلکه علاوه بر داشتن ولایت و محبت، پیروی عملی از این خاندان نیز شرط است. زیرا معنای شیعه عبارت است از پیرو، یار و رهرو و اهل بیت -علیهم السلام- بودن و معنای پیروی از این خاندان، این است که انسان همان راهی را برود که آن بزرگواران رفته­اند و همان اعمالی را انجام دهند که آن بزرگواران انجام داده­اند. اما اگر کسی ادعا می­کند که من پیرو این خاندانم و آنان را دوست دارم، اما اعمالی که اهل بیت -علیهم السلام- انجام می­دهند را انجام نمی­دهند و یا برخلاف راه آنها حرکت می­کند. چنین شخصی را نمی­توان شیعه واقعی آنان دانست.(صادقی فدکی ،1393، ص16)

بنابر روایاتی که ذکر شده نتیجه گرفته می­شود که محبت اهل بیت -علیهم السلام- و قبول ولایت ایشان، شفاعت اهل بیت -علیهم السلام- را به دنبال دارد که یکی از مهم­ترین و حساس­ترین آثار اخروی به حساب می­آید.

شفاعت اهل بیت -علیهم السلام- علاوه بر آثار اخروی اثر دنیوی چون شفاعت برای شفای بیمار و … را دارد ولی چون آثار اخروی آن مهم­تر و با ارزش­تر است  آن را جزء آثار اخروی شمرده شده است.

3-2- حشر با اهل بیت -علیهم السلام-
انسان هر کسی را دوست داشته باشد با همان شخص محشور می­شود ولی باید توجه داشت که دوستی و محبت زمانی اثر کامل خود را خواهد گذاشت که به تبعیت از دین پیامبر و اهل بیت -علیهم السلام- بی­انجامد. وقتی این تبعیت کامل شود فرد به عنوان عنصری از مجموعه اهل بیت -علیهم السلام- قرار می­گیرد. روایات زیادی از اهل بیت -علیهم السلام- تحت عنوان محشور شدن با اهل بیت -علیهم السلام- وجود دارد که به عنوان یکی از آثار محبت به اهل بیت -علیهم السلام- شمرده شده است.

رسول خدا -صلی الله علیه و آله وسلم- می­فرماید:

«یرد علی الحوض اهل بیتی من احبهم من امتی کما تین -یعنی السبابتین-.(اصفهانی، ص76)؛ اهل بیت من و کسانی از امت من که آنان را دوست دارند مانند این دو -یعنی دو انگشت اشاره که پهلوی هم قرار گرفته باشند- در کنار حوض کوثر بر من وارد می­شوند.»

روایت ذکر شده این نکته را می­رساند که در روز قیامت آدمی با امام و ولی خود که در دنیا به او اقتدا کرده، اورا محبوب و ولی خود قرار داده محشور می­شود. پس محبی که محبت اهل بیت -علیهم السلام- را در وجودش تثبیت نموده و به ولایت­پذیری از امام خود رسیده در روز رستاخیز پاداش این عمل خود، حشر با محبوب را می­بینند.

در جایی دیگر از امام صادق -علیه السلام- روایت شده که حضرت رسول -صلی الله علیه و آله و سلم- به امیر المؤمنین -علیه السلام- فرمودند:

«یا عَلِیُّ تَخْرُجُ أَنْتَ وَ شِیعَتُکَ مِنْ قُبُورِکُمْ وَ وُجُوهُکُمْ کَالْقَمَرِ لَیْلَةَ الْبَدْرِ وَ قَدْ فُرِّجَتْ عَنْکُمُ الشَّدَائِدُ وَ ذَهَبَتْ عَنْکُمُ الْأَحْزَانُ تَسْتَظِلُّونَ تَحْتَ الْعَرْشِ تَخَافُ النَّاسُ وَ لَا تَخَافُونَ وَ تَحْزَنُ النَّاسُ وَ لَا تَحْزَنُونَ وَ تُوضَعُ لَکُمْ مَائِدَةٌ وَ النَّاسُ‏ فِی‏ الْمُحَاسَبَة(مجلسی، 1403، ج68، ص27)؛ ای علی! تو و شیعیانت از قبر بیرون می­آئید در حالی که چهره­هایتان مانند ماه شب چهارده می­درخشد، و سختی­ها از شما برداشته شده و ناراحتی­هایتان از بین رفته و در زیر سایه عرش الهی آسوده خاطرید. مردم می­ترسند و شما هراسی ندارید، مردم همه اندوهناک­اند و شما اندوهی ندارید، در حالی که از مردم حسابرسی می­شود برای شما خوان کریمانه حضرت حق را می­گسترانند.» (بصائر الدرجات ،محمد بن الصفار ،ص104)

رستاخیز آن روزی است که انسان سر از خاک مرده برمی­دارد و دوباره حیات می­یابد و در پیشگاه عدل الهی حاضر می­شود تا به آنچه کاشته رسیدگی گردد و محصول یک عمر تلاش خود را آنجا ببیند. پس همان طور که گفته شد بهتر آن است که انسان بذر محبت اهل بیت را در دل خود کاشته و در روز قیامت به همراه اهل بیت -علیهم السلام- در پیشگاه عدل الهی حاضر شود. بر اساس روایات بیان شده یکی دیگر از آثار اخروی محبت اهل بیت -علیهم السلام- است.

4-2- دادرسی در سخت­ترین لحظات
دوستی و محبت انسان را به سوی محبوب و معشوق سوق می­دهد و باعث می­شود که عاشق به صورت معشوق و محبوب درآید. اگر دوستی و محبت از نوع عالی آن یعنی عشق به خدا، پیامبر و ائمه اطهار -علیهم السلام-  باشد مقدس و پاک است و انسان را از خود پرستی بیرون می­برد و به سوی خدا و پیامبر -صلی الله علیه و آله وسلم- سوق می­دهد و به جایی می­رساند که انسان دوست­دار و عاشق، غیر از دوستی آنها چیز دیگری نمی­بیند و محبت به اهل بیت -علیهم السلام- آثار متتعددی دارد که یکی از آنها دادرسی در سخت­ترین لحظات است.( پرسمان بدون مرز، ص9)

حضرت علی -علیه السلام- در حدیث به حارث فرمود:

«لینفعک حبنا عند ثلاث: عند نزول ملک الموت وعند مسالتک فی قبرک و عند موقفک بین یدی الله.( مجلسی، 1403، ج27، ص164،ح19)؛ ای حارث !دوستی و محبت ما اهل بیت در سه جای مهم و سرنوشت­ساز برای تو سود خواهد داشت: هنگام نازل شدن فرشته مرگ و موقعی که در قبر مورد سؤال و بازخواست قرار می­گیری و زمانی که در روز قیامت در مقابل پروردگار ایستاده باشی.» (دیلمی،1414، ص461)

پس بر اساس روایت بیان شده یکی از آثار محبت اخروی محبت به اهل بیت -علیهم السلام-  که برای انسان­ها خیلی مهم و سرنوشت­ساز است دادرسی در سخت­ترین لحظات است.

2-5- اتحاد روح مؤمن محب با ارواح اهل بیت -علیهم السلام-
انسان­های مؤمن هر چه بیش‏تر خویش را از ناپاکی­ها و گناهان دور نگه دارند و زنگارهای غفلت­‏زا را از آینه دل خویش بزدایند و در راه مستقیم هدایت گام بردارند، هم محبت آن‏ها به اهل بیت بیش‏تر می­‏شود و هم آثار این محبت فزون­تر می­‏گردد. چون محبت انسان نسبت به محبوب در گام نخستین انسان را به سوی مشابهت و هم شکلی با محبوب سوق می‏­دهد و انسان سعی می­کند، گفتار و کردارش مشابه و هم سنخ با گفتار و کردار

محبوبش باشد. افزایش مشابهت و هم شکلی ارواح مؤمنان با اهل بیت کم‏ کم آن‏ها را به سوی انجذاب و اتحاد با ارواح اهل بیت، سوق می­دهد. این انجذاب و اتحاد باعث می‏­شود که مؤمنان از آثار و برکات ارواح مطهر آنها بهره­مند شوند.(خادمی، 1383، شماره 5)

اگر این معنا را در قالب تمثیلی بیان شود، می­‏توان گفت: «ارواح مؤمنان مثل نور ضعیفی است که درجه و شدت روشنایی آن خیلی کم و از تیرگی­های زیادی برخوردار است. در حالی که ارواح اهل بیت مثل نور واحدی، بسیار روشن و کامل است و هیچ‏ گونه ضعف و تیرگی در آن نیست. حال هرچه قدر این نور ضعیف به نور کامل نزدیک‏­تر شود و آن وحدت بیش‏تر یابد و در آن مستغرق باشد، به هر اندازه که غلبه و احاطه نور کامل به آن بیش‏تر باشد، نور ضعیف از روشنی نور کامل بیش‏تر برخوردار خواهد شد.»( شجاعی، 1379، ج2، ص117و 118)

تذکر این نکته ضروری است که در صورتی ارواح انسان‏­ها نسبت به ارواح اهل بیت اتحاد پیدا می­کنند که میان محب و محبوب تناسبی وجود داشته باشد. زیرا غرض از محبت صفت خاصی در محبوب است که با مثل خودش در محب مطابقت دارد و محب را بر آن محبت وا می­‏دارد. محبت میان دو شخص، یا به خاطر احسانی است که از محبوب به محب باز می­‏گردد، یا به خاطر کمالات ذاتی محبوب است.(خادمی ، 1383، شماره 5)

پیامبر گرامی اسلام –صلی الله علیه آله و سلم- در مورد محبت امور همجنس و همنوع چنین‏ فرموده است:

«جان‏­ها سپاهیان گوناگونی هستند. آنها که همدیگر را بشناسند، با یکدیگر الفت می­گیرند و آنها که همدیگر را نشناسند، از یکدیگر جدا می­‏شوند.»(الانصاری(ابن دباغ)، بی­تا، ص 68).

بر همین اساس، هر قدر که انسان مؤمن‏­تر شود و به فضایل و کمالات اخلاقی بیش‏تر متصف شود، روح او با ارواح اهل بیت سنخیت بیش‏تری می­‏یابد و با آن ارواح مقدسه اتحاد پیدا می­‏کند و در ظل وجود پرفروغ آنها، از کمالات بیش‏تری بهره­‏مند می­شود.

6-2- دوری از عذاب و حزن قیامت
آخرت بستری برای ایمان و توبه و استغفار و عمل نیست چرا که در آخرت دست عمل بسته است و تنها باید پاسخگوی اعمال باشد و در جایگاه حسابرسی اعمال قرار گیرد ولی در دنیا می­تواند اعمالی چون محبت و مودت به اهل بیت -علیهم السلام- خود را از عذاب و حزن قیامت حفظ کند.

در آیات قرآن کریم و روایات محبت و مودت اهل بیت -علیهم السلام- به عنوان رفع عذاب و حزن قیامت معرفی شده­اند که انسان با استفاده از این عوامل می­تواند خود را در دژی قرار دهد که مانع از عذاب و حزن قیامت است.

پیامبر -صلی الله علیه و آله و سلم- فرمودند:

«هر کس مرا اطاعت کند و تسلیم علی بن ابی طالب -علیه السلام- شود و ولایتش را بپذیرد. اصحاب الجنه است و هرکس که ولایت او را نپذیرد و عهد شکنی کند و اورا بکشد اصحاب النار است.»(عروسی حویزی، ج5، ص292)

چنین نتیجه گرفته شده است که محبت اهل بیت و اقتدا کننده به ایشان از عذاب روز قیامت و آتش دوزخ در امان است و جایگاه ابدی­اش بهشت برین است.

2-7- قبولی کار های نیک
محبت و عشق ورزی به اهل بیت -علیهم السلام- نشانه ایمان و مایه قبولی عمل است که این قبولی یکی از آثار اخروی محبت به اهل بیت -علیهم السلام- است. اگر انسان تمام کارهای خیر و اعمال نیک را انجام داده، واجبات الهی را به جای آورد اما از اهل بیت و ولایت و محبت به آنان دور باشد، هیچ یک از اعمال و نیکی­های او ثمره­ای نخواهد داشت.

امیر المؤمنان -علیه السلام- فرمود:

«هرکس ما اهل بیت -علیهم السلام- را دوست داشته باشد ایمان او مفید بوده و اعمالش مورد پذیرش قرار خواهد گرفت اما اگر کسی محبت ما اهل بیت -علیهم السلام- را در دل نداشته باشد از ایمان خویش بی­بهره بوده و کارهای نیک و اعمال دینی او مقبول نخواهد بود گرچه روزها، روزه گرفته و شب­ها به عبادت بپردازد.»( الصفار، 1404، ص346)

همان طور که گفته شده اگر بنده­ای هزاران سال خدا را عبادت کند ولی ولایت اهل بیت -علیهم السلام- را نپذیرد و به آنان محبت نداشته باشد خداوند اعمال اورا نخواهد پذیرفت. پس محبت اهل بیت -علیهم السلام- آثار متعددی دارد که از جمله آنها قبولی کارهای نیک است.

 

نتیجه­گیری
از تحقیق درباره آثار محبت به اهل بیت -علیهم السلام- از منظر قرآن کریم و روایات نتیجه ذیل حاصل شد:

محبت به اهل بیت -علیهم السلام-  عنوان یک فضیلت اخلاقی است.

محب به اهل بیت -علیهم السلام- دارای آثاری می­باشد که در شخص محب جلوه می­کند. که آثار دنیوی آن عبارتند از: آرامش دل، اکمال دین، کشتی نجات از گمراهی، اخلاص در محبت ، فزونی حسنه و بغض نسبت به دنیا.

و آثار اخروی آن عبارتند از: آمرزش گناهان، بهره­مندی از شفاعت، حشر با اهل بیت-علیهم السلام-، دادرسی در سخت­ترین لحظات، اتحاد روح مؤمن محب با ارواح اهل بیت-علیهم السلام-، دوری از عذاب و حزن قیامت و قبولی کارهای نیک.ن آن عباذرتند   ئددددآن مننننننننننننننننننننننننننننننممممممممممممممممممممممممممممم.م..تنتانانتانترراااننتتتتتتتتاا

 

فهرست منابع
* قرآن

منابع فارسی

1- انصاری، عبدالرحمن بن محمد(بی­تا). عشق اصطرلاب خداست. بی­جا.

2- رجالی تهرانی، علی­رضا(1346). آثار و برکات امام حسین –علیه السلام-(بی­چا). انتشارات قم نبوغ.

3- صمدی یزدی، علی اکبر(1340). آثار گناه در زندگی و راه جبران(بی­چا). قم، مسجد مقدس جمکران.

منابع عربی

1- اصفهانی، ابوفرج(1405). مقاتل الطالبین. قم، منشورات الشریف الرضی.

2- خطیب بغدادی، ابوبکر(2011). تاریخ بغداد. بیروت، دارالکتب العلمیه.

3- دیلمی، محمد بن ابی حسن(1414). اعلام الدین، قم، مؤسسه آل البیت.

4- ــــــــــــــــــــــــ(1398). ارشاد القلوب. بیروت، مؤسسه الاعلمی.

5- سیوطی، جلال الدین عبدالرحمان بن ابی بکر(1414). الدرالمنثور. بیروت، دارالفکر.

6- شوشتری، قاضی نورالله(1409). احقاق الحق. قم. کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی.

7- الصفار، محمدبن حسن(1404). بصائر الدرجات. قم، مکتبه آیت الله المرعشی.

8- طبرسی، فضل بن حسن(1408). مجمع البیان. بیروت، دارالمعرفه.

9- عروسی حویزی، عبد علی بن جمعه(1412). تفسیر نورالثقلین. قم، مؤسسه اسماعیلیان.

10- قمی، محمد بن جعفر احمد بن علی(1413). جامع الاحادیث، مشهد، مؤسسه الطبع و النشر التابعت للحضره الرضویه المقدسیه.

11- مجلسی، محمدباقر (1403). بحارالانوار(بی­چا). بیروت، مؤسسه الوفا.

12- محمدی ری شهری، محمد(1390). اهل بیت –علیهم السلام- در قرآن و حدیث(چاپ ششم). قم، سازمان چاپ و نشر دارالحدیث.

13- الهندی، متقی(1397). کنزالعمال. بیروت، مکتبه التراث الاسلامیه.

مقالات

1- خادمی، عین الله(1383)، محبت به اهل بیت و پیامبر از دیدگاه قرآن و روایات. شماره5.

2- شجاعی، محمد(1379). مقالات طریق عملی تزکیه(چاپ سوم). سروش.

3- صادقی فدکی، جعفر(1393). شیعه و شفاعت اهل بیت –علیهم السلام-.

سخنرانی

1- رفیعی، ناصر(1395). آثار محبت اهل بیت –علیهم السلام-.