مصاديق تتبعوا ولاتتبعوا در قرآن( فاطمه راهزاني)

تبعیت به معنای پیروی و دنبال کردن است؛که با اطاعت تفاوت دارد. انسان از کودکی به دنبال الگوبرداری است و چون موجودی دو بعدی است، اختیار دارد که در راه خیر یا شر گام بردارد. الگوهای ممدوح خداوند در قرآن شامل هدایت و انواع آن، وحی و آنچه نازل شده، انبیاء و رهبران الهی، راه های کسب رضوان خداوند و منیب به سوی خدا می شود. از هدایتی باید پیروی کرد که هادی دارای علم و آگاهی همه جانبه و مصون از خطا نسبت به موضوع باشد و به سوی حق هدایت کند؛ همان هدایتی که صراط مستقیم است و از طریق وحی و توسط انبیاء الهی برای انسان آورده شده است. انبیاء، هدایت یافتگانی هستند که به اذن خدا دارای ولایت تکوینی و تشریعی بر موجودات عالمند. انسان همواره باید در راه کسب رضای خداوند و منیب به سوی او باشد تا هم از نعمت های مادی و معنوی الهی برخوردار گردد و هم در زمره ی هدایت یافتگان خاص او قرار گیرد. بر اساس آیات قرآن شیطان، هوای نفس، آیات متشابه و تبعیت کورکورانه از ظن، راه جاهلان، جباران، مفسدین و روش نیاکان منحرف به عنوان الگوهای مذموم معرفی شده اند. پیروی از هوای نفس، مهمترین راه نفوذ شیطان در انسان است و طبق روایات هوای نفس و شیطان، دشمن دین و عقل آدمی اند. مبارزه با آنها از طریق ذکر، یاد و پناه بردن به خدا، نماز، روزه، توبه، روزی حلال و مخصوصاً مراقبه و محاسبه ی نفس است. آیات متشابه دارای ابهام هستند و در صورتی می توان از آنها پیروی نمود که آنها را به آیات محکم ارجاع دارد؛ زیرا آیات محکم برطرف کننده ی ابهام از آیات متشابه اند. الگوهای مذموم همچون الگوهای ممدوح؛ مانند دانه های زنجیر همدیگر را تقویت می کنند. محقق با استفاده از روش توصیفی و با بهره گیری از . کلامی پرداخته است– آیات و روایات به بررسی موضوع در بعد اعتقادی

واژگان كليدي: تبعیت، هدایت، وحی، شیطان، هوای نفس