آیین همسرداری در سیره حضرت زهرا (س)
مریم اکبری
چکیده
با توجه به اینکه در دین اسلام مسئله ازدواج و تشکیل خانواده از اهمیت فراوانی برخوردار است و یکی از سعادت هایی که خداوند در زندگی هر انسان قرار می دهد همین موضوع است که در قرآن هم به خوبی به آن اشاره شده ،لذا برای تشکیل و حفظ و قوام این کانون و همچنین برای حفظ حرمت و کرامت انسان و تامین سلامت جسمانی و روانی و رشد معنوی او و برای انسجام جامعه و تامین محیطی سالم و با نشاط که برای زیستن انسان ها ضرورتی انکار ناپذیر دارد ،همسران وظایفی نسبت به یکدیگر در این کانون به عهده دارند که نویسنده می خواهد گزیده ای از این آئین و وظایف همسرداری را برای شما عزیزان بنگارد ،لذا از آنجایی که برای ما شیعیان الگوهای موفق و معنوی مانند هسرداری حضرت زهرا(س) و حضرت علی(ع) در زندگی بیان نموده اند ما می توانیم این خط و روش هسرداری را از سیره و روش زندگانی اینبزرگواران بهره جوییم و آنها را در زندگی خویش سرلوحه و الگو قرار دهیم و از رفتار و کردار آنها در زندگی مانند همراهی حضرت زهرا(س) در زندگی با حضرت علی(ع) ،واستقبال حضرت زهرا(س) از حضرت علی(ع) و همچنین فداکاری ،خانه داری و دیگر رفتارهای ملی آن حضرت در زندگی خویش بهره گرفته و به کار بندیم.
کلیدواژه: آیین، همسرداری، سیره، حضرت زهرا (س)
مقدمه
آئین به معنای راه و رسم و روش همسرداری نیز به آن بخش از رفتارها و روش علمی هر شخصی در زندگی مشترک گفته می شود. باید به این مسئله اذعان داشت که در دین اسلام و در آیات و روایات توجه خاصی به اهمیت مسئله ازدواج شده است ،و یکی از مهم ترین مسائلی که در زندگی هر انسانی بعد از رسیدن به بلوغ جلوه بیشتری پیدا می کند ازدواج است و اهمیت این مسئله آنقدر زیاد است که خداوند در قرآن کریم از نعمتی بزرگ یاد کرده و می فرماید:«از خود شما برایتان همسران آفرید تا با آنها انس بگیرید و آرامش خاطر پیدا کنید و در میانتان دوستی و مهربانی افکند،..»
و همچنین حضرت رسول اکرم(ص) می فرماید: هرکس ازدواج کند نیمی از دینش را حفظ نموده است. پیمان مقدر زناشویی رشته ای است آسمانی که دلها را به هم پیوند می زند ،و آنها را به آرامش و به سوی یک هدف متوجه می نماید. به همین دلیل می توان گفت خانواده مهمترین کانون در جامعه است که با ازدواج یک زن و مرد تشکیل می شود .
اعضای خانواده که به عنوان همسر محسوب می شوند نسبت به هم حقوق و وظایفی دارند و برای تحکیم خانواده باید به آنها پایبند باشند و راه و رسم و روش همسرداری را بیاموزند. در جامعه امروزی خانواده ها دچار آسیب هایی از جمله طلاق ،خیانت و… شده اند با توجه به این مباحث این سوال مطرح می شود که آیا جامعه اسلامی الگویی برای همسران معرفی کرده است؟ همسران از زندگی حضرت زهرا(س) به عنوان یک بانوی نمونه چگونه می توانند بهره گیری کنند؟ لذا قصد محقق از انتخاب این موضوع با توجه به مشکلات جامعه ،استفاده از سیره عملی و علمی و رفتاری در آئین همسرداری حضرت زهرا(س) می باشدکه در غالب دو فصل مصادیق عینی و مصادیق عملی تهیه شده ،امید است تا با به کارگیری آن بتواند در بهبود روابط همسران عزیز در این برهه زمانی و حساس جامعه شود.
گفتار اول: مصادیق عینی
الف: رفتار با همسر
ازدواج به دلیل انطباق و هماهنگی آن با طبیعت بشری پیوند مهر و ایجاد انس و الفت و پیدایش عشق و دوستی را به ارمغان می آورد. زن به عنوان رکن اساسی و همچنین به لحاظ ظرافت و لطافت ویژه ای که در ساختار روحی او هست ،عمده ترین نقش را در این راستا بر عهده دارد. و قرآن کریم به همین لطافت روحی که موجب سکون و آرامش خانواده می شود ،اشاره می کند و آن را از آیات بلند خدای تعالی می داند:«و من آیاته اَن خلق لکم من انفسکم ازواجا لتسکنوا الیها و جعل بینکم مَودَّة و رحمة»
حضرت فاطمه(س) که نمونه بارز و مصداق کامل زن است ،بهترین و کامل ترین مصداق آیه فوق می باشد ،بی تردید در این ازدواج مبارک ،اهداف و مقاصدی بیش از آنچه در ازدواج های معمولی منظور است ،در نظر بود. آن هدف برتر ،همانا همگامی در مسیری بود که موجب کمال اعضا خانواده و همچنین اجتماع می شد.
آنچه از تاریخ بر جای مانده است به تحقق این انگیزه مقدس در این پیمان زناشویی شهادت می دهد فاطمه از لحظه ورود به خانه گلی ،اما نورانی علی(ع) تا آخرین روز زندگی بر سر پیمان خود بود.این از قله های برجسته زندگی حضرت فاطمه(س) است که از همان آغاز ورود به خانه همسر ،تمام شخصیت و هویت خود را چنان بروز دهد که تا پایان مسیر مشخص باشد. پاسخ صریح و زیبای علی(ع) به پیامبر اکرم (ص) در فردای عروسی ،مؤیدی است بر آنچه گفته آمد علی(ع) در این پاسخ کوتاه و عمیق فاطمه را بهترین یار و مددکار در طاعت حق معرفی می کند. وقتی پیامبر(ص) از او پرسید که زهرا(س) را چگونه یافتی؟ عرض کرد:« نعم العون علی طاعۀ الله » و هنگامی که پیامبر(ص) همین پرسش را از فاطمه(س) کرد ،پاسخی شنید که حکایت از کمال رضایت و خشنودی زهرا(س) می کند. (انصاری، ۱۳۸۳، ص ۱۲-۱۱)
ب: تواضع حضرت زهرا
1
تعاون بر تقوا و نیکی یکی از ارکان زندگی مشترک علی(ع) و فاطمه(س) بود و شاید یکی از بهترین و شکوه مند ترین نشانه های آن این است که زهرا(س) در طول زندگی پر فراز و نشیب خود با علی(ع) ،هیچگاه از وی تقاضایی ننمود که اجابت آن برای علی(ع) مشکل و موجب اذیت وی باشد. لباس ،زینت ،اثاث خانه ،مسکن وسیع و امثال آن خواسته هایی است که معمولا هر زنی به خود اجازه می دهد که از همسر خویش درخواست نماید. اما زهرا(س) هرگز همسرش را برای تهیه این نوع خواسته ها به زحمت نینداخت. حتی وقتی در بستر بیماری بود و علی(ع) با دلی پر از عشق و محبت ،از او خواست که اگر خواسته دارد ابراز کند ،زهرا(ع) از بیان تقاضای خود اباء می کرد. علی(ع) فرمود:«فاطمه جان ،چیزی از من بخواه» و هنگامی که زهرا(س) را همچنان ساکت و آرام دید ،او را سوگند داد که از او تقاضایی کند. فاطمه که دیگر سکوت را جایز نمی دید ،گفت: اکنون که سوگندم دادی اگر اناری باشد ،مایل هستم. علی(ع) از اینکه می دید همسرش بعد از سالها زندگی و قناعت ،بلاخره از او درخواستی کرده است ،برای انجام خواست او با خوشحالی از خانه بیرون آمد که مشروح جریان آن در کتاب های تاریخی و روایی آمده است.
وقتی فاطمه(س) از بیت نبوی به سرای امامت رفت ،میان این خانه و خانه پدرش تفاوتی نمی دید ،زیرا این خانه هم ،مانند آنجا،محلی برای رفع مشکلات و حل گرفتاری های مردم بود. مردم سخت به این خانه چشم دوخته بودند ،و ناگواری ها و غم های خود را در آنجا مطرح می کردند و سبکبال از آنجا خارج می شدند. بدین گونه حضرت زهرا(س) شریک مجاهدت های اجتماعی و مردمی همسر بزرگوارش امیرالمؤمنین(ع) بود. او با شناخت عمیق و درک جایگاه بلند و حساس همسرش ،تمام سختی ها و مرارت های زندگی را به جان می خرید و ذره ای در اخلاق حسنه و سلوک او در روابط همسری و مسؤولیت های زندگی ،اثر منفی نگذاشت و این می تواند به نوبه خود دستورالعمل یک زندگی پربار و شیرین باشد. آن حضرت(س) تلاش در محیط خانه ارج می گذاشت و با جان و دل به آن می پرداخت. (همان، ص ۱۴-۱۳)
ج: خانه داری
خانه علی و فاطمه تنها خانه ای بود که دو همسر معصوم و پاک و پیراسته از ارتکاب گناه و آلودگی را که برخوردار از فضائل اخلاقی و کمال انسانی بودند ،در خود جای داده بود.
علی(ع) نمونه مرد کامل و فاطمه الگوی زن کامل در اسلام به شمار می آمد. این دو بزرگوار در سایه وجود مقدس پیامبر اکرم(ص) به کمال رسیدند و آنها را با دانش و سایر فضیلت ها تغذیه کرد ،گوش های شنوای آن دو از کودکی با آوای قرآن که رسول خدا(ص) شب و روز و هرلحظه برایشان تلاوت می کرد ،مأنوس بود آن دو گاهی بر غیب داشتند و دانش و معارف اسلامی را از سرچشمه اصلی و زلال آن دریافت می کردند ،اسلام را در وجود شخص رسول خدا(ص) متبلور می دیدند ،بنابراین ،چگونه خانواده آنان ،برجسته ترین الگو و نمونه خانواده مسلمان به شمار نیاید؟
1
خانه علی و فاطمه ،برترین نمونه صفا و صمیمیت و اخلاص و مهر و محبت بود ،آن دو در زندگی با مهر و عطوفت در اداره امور خانه و انجام کارهای آن با یکدیگر همکاری داشتند.
2
فاطمه علیه السلام می فرماید: زمانی که رسول خدا(ص) مرا از انجام کارهای مربوط به مردان معاف داشت ،خدا می داند چه اندازه خوشحال شدم.
زهرای مرضیه علیه السلام تربیت یافته و مکتب وحی بود و به خوبی می دانست خانه و دژ استوار زن در اسلام از موقعیت فوق العاده مهمی برخوردار است و اگر از انجام آن شانه تهی کند و به عرصه های دیگر بپردازد ،در انجام وظایف خود در مورد تربیت فرزندان به نحوی بایسته ،عاجز و درمانده خواهد شد. از این رو ،با تقسیم کاری که رسول خدا(ص) انجام داد ،چهره زهرا از شادی شکفت و دلشاد و مسرور گشت. (حکیم،۱۳۸۵، ص ۱۲۱)
د: مسئولیت های حضرت در زندگی
3
دخت رسول اکرم(ص) برای خوشبخت کردن خانواده خویش توش و توان خود را به کار می گرفت ،انجام مسئولیت ها و وظایف خانه را با تمام دشواری ها و مشکلاتی که داشت ،به دوش دیگران نمی افکند ،به گونه ای که امیرمومنان(ع) دلش به حال او سوخت و ضمن ستودن کارهای او به مردی از قبیله سعد فرمود: آیا درباره خود و فاطمه برایت سخن نگویم؟ زهرا در خانه من حضور داشت وی از همه خاندان رسول خدا(ص) نزد آن حضرت محبوب تر بود ،فاطمه به اندازه ای مشک آب بر دوش کشید که جای بند آن بر سینه اش مانده بود و آنقدر دستاس گردانید که دستانش تاول زد و متورم شد و به قدری خانه را جاروب زد که لباس هایش پر از گرد و غبار شد ،و آنقدر آتش زیر دیگ برافروخت که لباس هایش از دود تیره شد ،ودر این خصوص آسیب فراوانی دید ،به او گفتم: خدمت پدر بزرگوارت برو و از او بخواه خدمتکاری در اختیارت قرار دهد تا سختی انجام این امور را از دوش تو بردارد ،وی نزد رسول خدا رهسپار شد ،ملاحظه کرد عده ای با حضرت مشغول سخن گفتن اند ،شرم کرد و به خانه بازگشت. (همان، ۱۲۲)
ه: تلاش و کوشش در زندگی
علی علیه السلام فرمود:
رسول خدا(ص) پی برد که فاطمه برای انجام کاری نزدش آمده بود ،امام فرمود: پیامبر اکرم(ص) صبح زود بعد به خانه ما آمد که هنوز در بستر بودیم و فرمود: سلام علیکم من پاسخ دادم: و علیکم السلام رسول خدا ! بفرمایید داخل ،به مجرد اینکه رسول خدا(ص) نزد ما نشست فرمود: فاطمه جان! دیروز نزد من چکار داشتی؟ امام فرمود: ترسیدم اگر زهرا به پدر پاسخ ندهد ،حضرت به پا خواسته و برود.
بدین سان علی(ع) رسول خدا(ص) را در جریان کار فاطمه قرار داد:
عرضه داشتم: ای رسول خدا(ص) من ماجرا را به عرض شما می رسانم ،فاطمه به اندازه ای مشک آب بر دوش کشید که جای بند آن سینه اش را آزرد و آنقدر آسیا گردانده که دستانش تاول زده و متورم شده است ،وبه قدری خانه را جاروب زده که لباسش پر از گرد و غبار گشته ،و در اثر آتش برافروختن زیر دیگ ،رنگ لباس هایش از دود تیره شده ،من به اون پیشنهاد کردم: خوب است نزد پدر بزرگوارت بروی و از او بخواهی خدمتکاری در اختیارت قرار دهد ،تا از آسیب هایی که بر تو وارد می شود بکاهد ،رسول خدا(ص) فرمود: آیا دوست دارید چیزی که به مراتب از خادم بهتر است به شما بیاموزم؟ هنگام خواب سی و سه بار سبحان الله و سی و سه بار الحمدالله و سی و چهار بار الله اکبر بگویید.
در روایت دیگری آمده است: وقتی زهرا(س) وضعیت خود را به عرض پدر رسانید و کنیزکی از حضرت خواست ،رسول خدا به گریه افتاد و فرمود: فاطمه جان! سوگند به خدایی که مرا به حق مبعوث گردانید ،چهارصد تن انسان گرسنه و بدون لباس در مسجد به سر می برند ،اگر از خدای خویش بیم نداشتم آنچه را درخواست کردی به تو می دادم ،فاطمه جان! من نمی خواهم اجر و ثواب تو نصیب یک کنیزک شود ،ولی از آن بیم دارم که علی ابن ابی طالب فردای قیامت در پیشگاه خدا وقتی حق خویش را از تو مطالبه می کند ،با تو به احتجاج برخیزد و سپس ذکر تسبیح را به او آموخت.
امیرالمومنین(ع) به فاطمه(س) فرمود: فاطمه جان! تو به قصد خواسته ای دنیایی خدمت پیامبر رفتی ،ولی خداوند اجر و پاداش آخرت را به ما ارزانی داشت.
ابو هریره می گوید: وقتی پیامبر از نزد فاطمه بیرون آمد خدا این آیه را بر پیغمبر نازل کرد:
«و اما تعرضن منهم ابنغاء رحمه من ربک ترجوها فقل لهم قولا میسورا»
یعنی: اگر به امیدرحمت پروردگارت ،از آنها رو می گردانی ،پس به آنها سخن نرم بگو.
و چون این آیه نازل شد پیغمبر ،کنیزی فرستاد که به فاطمه خدمت کند ،و نامش را فضه گذاشت. (همان،ص ۱۲۲)
و: برنامه ریزی در امور منزل
فاطمه(س) گرچه دارای خدمتکار دلسوزی چون «فضه» شده بود ولی بر خود نمی پسندید که همه کار را بر دوش او بگذارد ،لذا وظایف داخل خانه را تقسیم نمود. سلمان می گوید: فاطمه(س) را دیدم که کنار آسیاب نشسته و مشغول آرد کردن جو است. چوب آسیاب خون آلود بود ،فرزندش حسین(ع) از شدت گرسنگی گریه می کرد ،عرض کردم: شما که خدمتکاری چون فضه دارید ،چرا از او برای انجام این امور کمک نمی گیرید؟
4
فاطمه فرمود: نوبت او دیروز بود ،امروز نوبت من است. عرض کردم: می خواهم به شما کمک کنم ،کار آسیاب را انجام دهم یا حسین را آرام کنم؟ فرمود: من برای بچه داری مناسب ترم. انس کودک به مادرش بیشتر است ،شما آسیاب کنید. و من مشغول آرد کردن جو شدم. (انصاری، ۱۳۸۳، ص ۱۶-۱۵)
روزی رسول خدا(ص) بر علی(ع) وارد شد ،ملاحظه کرد او و فاطمه با دستاس سنگی آرد تهیه می کنند ،پیامبر به آنان فرمود: کدام یک خسته شده اید؟ علی(ع) عرضه داشت: فاطمه خسته تر است. رسول خدا(ص) به فاطمه فرمود: دخترم به پا خیز. فاطمه به پا خواست و پیامبر جای او نشست و در گرداندن آسیا و آرد کردن گندم با علی(ع) همکاری نمود. (حکیم، ۱۳۸۵، ص ۱۲۳)
ز: رضایت در زندگی
1
از جابربن عبدالله انصاری روایت شده گفت: رسول خدا(ص) دید فاطمه(س) ردایی از جل های شتر پوشیده و با دستان خود آسیا می گرداند و فرزندانش را شیر می دهد ،از دیدن این منظره اشک در چشمان مبارکش حلقه زد و فرمود: دخترم! تلخ کامی های دنیا را برای دستیابی به شیرینی آخرت ،بگذران. فاطمه در پاسخ پدر عرض کرد: خدا را بر نعمت و کرامت هایش شکر و سپاس می گویم و خداوند این آیه شریفه را نازل فرمود:
«ولسوف یعطیک ربک فترضی» خدا در قیامت آن قدر به تو نعمت عنایت کند تا راضی شوی.
از امام صادق(ع) روایت شده است که فرمود: امیرمومنان(ع) همواره برای خانه هیزم تهیه می کردو آب بر دوش می کشید و خانه را جاروب می کرد و فاطمه(س) آرد تهیه می کرد و خمیر می نمود و نان می پخت.
اسما بنت عمیس از فاطمه دخت رسول خدا(ص) روایت کرده که روزییامبر اکرم(ص) بر من وارد شد و فرمود: فرزندانم حسن و حسین کجایند؟ فاطمه عرضه داشت: در منزل چیزی برای خوردن نداشتیم و علی گفت: من آن دو را نزد فلان شخص می برم. رسول خدا در پی کودکان رفت و دید در کنار چشمه ای مشغول بازی اند و مقداری خرما در مقابل آنهاست ،پیامبر(ص) به علی(ع) فرمود: علی جان! قبل از شدت گرما قصد نداری فرزندانم را به خانه برگردانی؟ عرض کرد: ای رسول خدا! در منزل چیزی برای خوردن نداشتیم ،اگر شما لحظه ای جلوس فرمایید من مقداری خرما برای فاطمه تهیه می کنم. حضرت مقداری خرما که جمع آوری کرد آنها را در گوشه پیراهن خود ریخت و به خانه بازگشت.
از عمران بن حصین نقل شده گفت: خدمت رسول خدا نشسته بودم که فاطمه وارد شد و برابر حضرت ایستاد پیامبر نگاهی به فاطمه کرد دید از شدت گرسنگی و بی رمقی رنگ چهره مبارکش به زردی گراییده است ،دوباره فرمود: فاطمه جان نزدیکم بیا. فاطمه نزدیک شد و برابر پدر ایستاد ،پیامبر اکرم دست مبارک خویش رامکان گردنبند فاطمه بر سینه اش نهاد و انگشتان خود را فاصله داد و عضه داشت: ای خدایی که گرسنگان را سیر ومردم را از هلاکت نجات می بخشی ،هیچ گاه فاطمه ام را گرسنه مگذار. (همان، ص ۱۲۵-۱۲۴)
ح: بی اهمیت بودن دارائی
آری دنیا در نگاه فاطمه دخت نبی اکرم ،دست و افکندن با سختی و دشواری و رنج و گرسنگی و خستگی توان فرساست. ولی همه این امور ،آمیخته با شیرینی صبر ،بردباری و بخشش و ایثار زهرا بود و در ازای آن به نعمت های بی پایان الهی دست می یافت ،بهره روزی که صبر پیشگان پاداش خود را بی حساب دریافت می کنند.
1
با کنکاشی در زندگی حضرت زهرا(س) به روشنی در میابیم که زندگی آن حضرت حتی پس از در اختیار داشتن دارایی فراوان و گشایشی که به ویژه پس از پیروزی بر یهودیان بنی نفسیر و خیبر و مالکیت فدک برای او حاصل شد ،نسبت بهقبل هیچگونه تغییری نکرد ،با اینکه درآمد فراوان فدک به روایتی بالغ بر بیست و چهار هزار دینار و به نقلی سالانه هفتاد هزار دینار بوده است. (همان، ص ۱۲۶)
ط: همراهی همسر در امر ولایت
4
3
زهرا(س) نه خانه اش را مرمت کرد نه کاخی بنا نهاد و نه حریر و ابریشم و دیبا پوشیدو نه در پی دستیابی به اشیاء گرانبها برای خود برآمد ،بلکه همه آنها را میان فقرا و نیازمندان و در راه دعوت مردم به پرستش خدا و گسترش دین اسلام هزینه کرد. همسرش علی(ع) نیز چنین بود ،وی یکصد حلقه چشمه و قنات در ینبع حفر کرد و به آب رسانید و سپس همه آنها را وقف بر حاجیان کرد و زکات اموال آن بزرگوار سالیانه به چهل هزار دینار می گردید و تنها همین مبالغ برای تامین زندگی همه خاندان بنی هاشم کافی بود ،اگر نگوییم جمعیت انبوهی از دیگر مردم را نیز بسنده بود ،زیرا در آن زمان برای خرید یک خدمتکار زن سی درهم و برای خرید و تهیه لوازم بسیاری از زندگی ،یک درهم کافی بود. (همان)
گفتار دوم: مصادیق عملی
الف) تجلی ایثار
ایثار و از خود گذشتگی ،یکی از مهم ترین عوامل استحکام روابط و محبت میان اعضا یک مجموعه است. نمونه های ایثار و گذشت در زندگی هر انسانی نشانگر بزرگی روح و علو همت است. از این موارد در زندگی امیرالمومنین(ع) و فاطمه زهرا(س) فراوان دیده می شود. به این نمونه زیبا توجه فرمایید :
کدامیک خسته تر هستید؟
امیرالمومنین پاسخ داد : فاطمه!
رسول خدا(ص) در جای فاطمه نشست و کار او را انجام داد.
از جمله نکاتی که در این گزارش کوتاه قابل توجه است ،یکی همکاری علی(ع) با فاطمه(س) در امور خانه و دیگری نحوه پرسش است. که پیامبر اکرم(ص) نمود و مستقیما خطاب به دختر خویش ننمود که می خواهم به تو کمک نمایم از طرفی علی(ع) با همین پاسخ کوتاه ،عطوفت و مهربانی به همسرش را نشان می دهدو این می تواند درس بزرگی برای همه خانواده ها باشد که در روابط همسری ،از خودگذشتگی یک اصل است و باید با مسائل زندگی خود و دیگران با ظرافت و مهربانی برخورد کرد. باید به خانه امیرالمومنین و فاطمه زهرا نگریست که خانه مهر و ایثار است. روشن است آنگاه که روح تعاون در محیط محدود خانه اوج گرفت و انسان ،گذشت و فداکاری را پیشه خود نمود در جامعه نیز با همه گستردگی اش اثر می گذارد ،بنابراین محیط زندگی شخصی ،زمینه ای برای رشد مکارم اخلاقی و آماده شدن برای حضور مفید در اجتماع می باشد. (انصاری، ۱۳۸۳، ص ۱۸-۱۷)
ب) تقسیم کار
یکی از عواملی که در حفظ اساس خانواده ،نقش سازنده ای دارد ،برنامه ریزی دقیق و منطبق با واقعیت های زندگی است. اداره خانه علی رغم اینکه ساده و عاری از پیچیدگی جلوه می کند ،ظرافت های خاص خود را می طلبد که بی تردید ،به کار بستن آنها موفقیت و آرامش روانی زن و مرد خواهد بود. عدم تعادل درتقسیم کار باعث می شود که در نهایت ،یکی از دو رکن خانه _یعنی زن و مرد_ از پای درآید. یکی از جلوه های زندگی مشترک امیرالمومنین(ع) و فاطمه(س) تقسیم مطلوب وظایف ناشی از زندگی مشترک بود.
مدت زیادی از ازدواج آنها نگذشته بود که خدمت پیامبر(ص) رسیدند و از او تقاضا کردند ،تا کارها را میان آن دو قسمت کند. رسول خدا(ص) کارهای خانه را به فاطمه سپرد و مسئولیت های خارج از منزل را به علی(ع) واگذار کرد. بعد از این تقسیم بود که زهرا(س) بارها اظهار خشنودی می کرد و رضایت خود را از این تقسیم بندی ابراز می داشت.
بی تردید تقسیم بندی پیامبر(ص) برمبنای ساختار روحی و جسمی و مصلحت اجتماعی آنها بود. (همان، ص ۱۹)
ج) محبت به همسر
این روایت در بسیاری از کتاب های روایی شیعه آمده است که حضرت علی (ع) فرمود:
روزی من و زهرا (س) در خانه نشسته بودیم که ناگهان صدای پیامبر (ص) را شنیدیم ؛ به احترام آن حضرت برخواستیم . پیامبر (ص) فرمود : برجای خود بایستید تا من هم به شما ملحق شوم . سپس فرمود : برای چند لحظه ما را تنها بگذار . آنگاه در خلوت از فاطمه (س) سؤال کرد رفتار شوهرت علی (ع) با تو چگونه است ؟
فاطمه گفت : خوب است ، اما زنان قریش مرا سرزنش می کنند که پدرت تو را به ازدواج کسی در آورده که دستش ازمال دنیا خالی است .
پیامبر (ص) فرمود : دخترم ! پدر و شوهر تو فقیر نیستند ؛ خداوند ، خزائن زمین را از طلا و نقره بر من عرضه کرد ، ولی من به آنچه نزد اوست ، رضایت داده ام . خداوند سبحان به جهانیان نگریست و از میان همه ، دو نفر را انتخاب کرد ؛ من که پدر تو هستم و علی که شوهر توست . دخترم ! شوهر تو بهترین همسرهاست ، تو را از نافرمانی او بر حذر می دارم . سپس بیرون آمد و مرا صدا زد و فرمود : به همسرت مهربانی کن ، زیرا فاطمه پاره تن من است ، رنج او ، رنج و من و شادی او خشنودی من است . (همان، ص۲۱-۲۰)
د) رازداری
ادب و احترام زن به همسر خود اقتضا می کند که نه تنها از طرح بزرگ جلوه دادن کمبودهای خانه خودداری کند، بلکه در حد امکان ، کاستیها را نادیده گرفته ، آنها را کوچک شمارد و بیان نکند . هنگامی که اظهار ناراحتی ، نتیجه ای جز رنجش شوهر ندارد ، زن نباید کلامی در این رابطه بگوید . ایثار و محبت ، اقتضا می کند که او خود به تر تیبی که می داند آنها را جبران کرده و زحمت مضاعف را بر همسر خود ، تحمیل نکند .
روزی فاطمه (س) به حضور پدرش رسید ، در حالی که آثار ضعف و گرسنگی از چهره زهرا(س) نمایان بود . رسول خدا (ص) وقتی این حالت را مشاهده کرد ، دستهایش را به سوی آسمان ، بلند نموده و گفت : خدایا گرسنگی فرزندم را به سیری تبدیل کن و وضع او راسامان بده .
پیامبر اکرم (ص) بدون اینکه زهرا (س) سخنی به او بگوید از ضعف و گرسنگی او با خبر می شود که این خود یکی دیگر از نمونه های پایبندی به اساس و اسرار خانواده است
ه) فداکاری
1
اصولاٌ شالوده هیچ خانواده ای بدون گذشت و ایثار ، استوار نمی ماند در خانه ای که تمام افراد آن در اندیشه منافع شخصی خود باشند و خبری از فداکاری نباشد ، مهروصفائی در میان نخواهد بود.
2
در زندگی خانوادگی زهرا(س) شاهد نمونه های برجسته ایثار و فداکاری هستیم که به نمونه ای از آن اشاره می کنیم: صبح یکی از روزهایی که علی(ع) و فاطمه(س) در کنار هم بودند ،علی(ع) برای رفع گرسنگی شدید خود غذایی را از همسرش طلب کرد. زهرا(س) گفت: خود دو روز است که چیزی نخوردم و هرچه در خانه بود بقرای شما و فرزندانم آوردم. علی(ع) فرمود: چرا مرا از این امر آگاه نساختی تا برای تهیه غذا اندیشه ای کنم؟ زهرا(س) پاسخ داد: از خدای خود شرم کردم که چیزی را از تو بخواهم که انجام آن برایت دشوار باشد. علی(ع) از خانه بیرون آمد و یک دینار قرض کرد. خواست با آن غذایی تهیه کند که بین راه مقداد را دید. مقداد در هوای گرم مدینه ، در کوچه نشسته بود. حضرت از او پرسید: چرا در این هوای گرم چنین پریشان در کوچه نشسته ای؟ مقداد عرض کرد: جواب این سوال را از من نخواه و بگذار نگویم بر من و خانواده ام چه می گذرد. علی(ع) فرمود: من از اینجا نمیروم تا اینکه علت پریشانی تو را بدانم. مقداد که چاره ای جز بیان وضعیت خود ندید ،گفت: همسر و فرزندانم از شدت گرسنگی ،دندان های خود را به هم می فشارند و چون تحمل این وضع رقّتبار برایم قابل تحمل نبود از خانه بیرون آمدم ،و شاهد چنین وضعیتی نباشم. دیدگان علی(ع) از اشک پر شد و دانه های آن بر محاسن مبارکش جاری گشت و رو به مقداد کرد و فرمود: احتیاج تو به این دینار بیش از من است ،پول را به او داد و برای اقامه نماز ،راهی مسجد شد. نماز را با پیامبر به جا آورد. پیامبر(ص) بعد از نماز رو به علی(ع) کرد و فرمود: آیا دوست داری من مهمان شما باشم؟ علی(ع) از شرم پاسخی نداد. پیامبر(ص) فرمود: چرا پاسخ نمی دهی؟ علی(ع) گفت بله تشریف بیاورید.
پس از آن به اتفاق یکدیگر وارد خانه شدند ،فاطمه مشغول عبادت بود ،پیامبر(ص) پس از سلام و احوالپرسی فرمود: دخترم! زندگی را چگونه می گذرانی؟ فاطممه از زندگی خود احساس رضایت کرددر همین حال علی(ع) متوجه ظرف غذایی شد که بوی عطر آن فضای اتاق را پر کرده بود ،ظرفی مملو از طعامی مطبوع و خوشبو. علی(ع) پرسید: این غذا از کجا آمده است؟ من تا به حال غذایی به این مطبوعی و خوش رنگی ندیده ام. پیامبر دست خود را بر دوش علی(ع) گذاشت و فرمود: این در مقابل آن ایثاری که برای رضای خدا کردی و دیناری را که خود بدان نیازمند بودی در راه خدا انفاق نمودی و در همان حال گریست.
شاهد سخن ،اوج اظهار رضایتی است که حضرت فاطمه(س) از وضعیت زندگی خویش دارد. (همان، ص ۲۳-۲۲)
و) محیط آرامش
وجود زن در خانه می تواند محیط را به دریایی از مهر و عطوفت تبدیل کند ،به گونه ای که مرد با حضور در این فضا آرامش پیدا کرده و مرحمی بر زخم های او باشد. در غیر این صورت زندگی برای او فرسایش روح و مرگ تدریجی خواهد بود. مرد ،همسر خود را مایه آرامش و تسلی خاطر می داند و به تعبیر دیگر ،نگاه مرد به خانه و زندگی اش نگاه کسی است که از میان موج های سهمگین دریا ،به ساحل نجات می نگرد.
ز) مشکلات بیرونی
1
هر مردی برای حل مشکلات گوناگون خارج از منزل ،به یک روحیه قوی و زنده نیازمند است. او سعی می کند که از لحظاتی که در بستر آرام بخش خانه اش سکونت می یابد برای تقلیل کاستی ها و زدودن نگرانی ها استفاده کند.
مردی که نعمت چنین خانه و خانواده ای برخوردار است ،در مسیر زندگی و انجام وظایف سیاسی ،اجتماعی خود فردی پیروز و موفق خواهد بود.
فاطمه(س) جایگاه حساس و بلند شوهرش را می داند ؛همچنین می داند که علی(ع) در محیط بیرون با چه مشکلاتی روبروست. کوشش او ایجاد یک محیط آرام و با صفا در درون خانه بود ،و نه تنها سخنی که موجب پریشانی او شود بر زبان نمی آورد ،بلکه آنچه می گفت در جهت اهداف همسر فداکار و دلاورش بود. امیرامومنین(ع) موضوع را اینگونه بیان می کند:
هیچگاه فاطمه از من نرنجید و او نیز هرگر مرا نرنجاند ،او را به هیچ کاری مجبور نکردم و او نیز مرا آزرده نساخت ،در هیچ امری ،قدمی بر خلاف میل باطنی من برنداشت و هرگاه که به رخسارش نظاره می کردم ،تمام غصه هایم برطرف می شدو دردهایم را فراموش می کردم. در جایی دیگر می فرماید: به خدا قسم! هرگز کاری نکردم که خشمگین شود ،او نیز هیچگاه مرا خشمگین نکرد.
ح) سپاس مجاهدتها
فاطمه (س) در تمام مبارزات همسرش اعم از مبارزات سیاسی و جنگهای نظامی ، مایه امید و دلگرمی او بود ؛ در غیاب شوهر ، خانه و فرزندان او را به خوبی اداره می کرد ؛ با اشتیاق به انتظار بازگشت شوهر از جنگ می نشست و تمام سعی و کوشش خود را در راه آسایش او بکار می برد . بطوری که ، وقتی علی (ع) بر می گشت و ساعاتی را در میان خانواده اش می گذراند ، تمام خستگی های حاصل از جنگهای طاقت فرسا ، از تن او می رفت و با خیال آسوده ، خود را آماده نبردهای آینده می نمود .
وقتی علی (ع) از جبهه باز می گردد ، فاطمه (س) به استقبال او می رود و با روی گشاده و لبخند حاکی از رضایت و افتخار به او می نگرد ، لباس و شمشیر خون آلود او را می شوید و از حوادث میدان جنگ از او می پرسد و بدین وسیله نقش خود را در جهاد سرنوشت ساز اسلام و در تقویت روانی شوهر مجاهدش ، ایفا می کند .
دردهای علی (ع) ، دردهای فاطمه (س) نیز هست ، از این رو ، گفتار و کردار زهرا(س) در راستای خواست علی (ع) بود . حمایت و پشتیبانی فاطمه (س) از همسرش به اندازه ای مهم و مؤثر بود که علی (ع) مادامی که همسرش زنده بود ، تن به بیعت نداد . (همان، ص ۲۴)
ط) اخلاق و ادب همسرداری
خلیفه اول و دوم چندین بار تقاضای ملاقات او را کرده بودند و فاطمه (س) نپذیرفته بود ؛ اما تاریخ می نویسد ؛ علی (ع) در واپسین روزهای حیات زهرا(س) نزد او آمد و تقاضای آنها را برای ملاقات فاطمه (س) بازگو کرد ، و از او اجازه خواست . زهرا (س) چنین گفت :
1
خانه از آن شما و من نیز در اختیار شما هستم ، آنچه صلاح می دانی عمل کن .این را گفت و چادر بر سر کشید و صورت خود را به ان سوی اطاق متوجه ساخت .
1
می بینیم که دختر پیغمبر چگونه مسائل را از هم تفکیک می کند و اخلاق همسرداری را در حد اعلای آن رعایت می نماید؟ (دوانی، ۱۳۸۵، ص ۹۷)
ابونعیم اصفهانی که از علمای سنت جماعت است و در چهارصد و سی هجری درگذشته و کتابی در وصف گزیدگان خدا به نام حلقه اولیا و طبقات الاصفیا و چند مجلد نوشته فصلی را به فاطمه(س) اختصاص داده است. در ضمن باسناد خود از عمران بی حصین چنین می نویسد. روزی پیغمبر به من گفت:
- با من به دیدن فاطمه نمی آیی؟
- چرا. و باهم به خانه فاطمه رفتیم. رخصت خواست و دخترش اجازت داد.
-
2
با کسی که همراه من است داخل شوم؟
- پدر به خدا جز عبائی ندارم.
- دخترم خودت را با آن عبا چنین و چنان بپوشان(دستور پوشیدن داد)
- سربند ندارم! پیغمبر چادر کهنه ای را که بر دوش داشت پیش او افکند و گفت:
- با این چادر سرت را بپوشان.
با هم به درون حجره رفتیم.
- دخترم چطوری؟
- درد می کشم بعلاوه گرسنه هم هستم.
- راضی نیستی که سید زنان جهان باشی؟
- پدر مریم دختر عمران؟ مگر او سید زنان جهان نیست؟
- او سید زنان عصر خود بود ،تو سید همه زنانی و شوهرت در دنیا و آخرت بزرگ است.
1
این عمران که پیغمبر را تا خانه زهرا(س) همراهی کرده و شاهد این ماجرا بوده ،از تیره خراعه و از کسانی است که پس از جنگ خیبر مسلمان شد. از روایت وی نکته بسیار مهمی دانسته می شود ،و آن اینکه در این ملاقات که احتمالا پس از فتح مکه یا اندکی پیش از آن است ،و وضع اقتصادی مسلمانان تا حدی بهتر از پیش شده بود ،باز خانواده پیغمبر در سختی به سر می برده اند ،تا آنجا که دختر او برای پوشیدن خود جز عبایی ندارد و با پارچه ای که پدرش به او می دهد سر خود را می پوشاند. ابونعیم ،دختر پیغمبر را چنین میشناساند: «زشتی و آفت های این جهان را دید و خود را از دنیا و آنچه در آن است برید. » (شهیدی، ۱۳۷۶، ص ۸۲)
ی) قناعت حضرت زهرا(س)
روزی سلمان به خانه پیغمبر می رود. فاطمه(س) چادری بر سر دارد که از چند جا پینه خورده است. سلمان به تعجب در آن چادر می نگرد و اندوهگین می شود. چرا باید چنین باشد؟ مگر او دختر پیشوای عرب و زن پسر عموی رهبر مسلمانان نیست؟ سلمان حق دارد ، نزد خود چنین بیندیشد. او زندگانی اشراف زاده های ایران و شکوه و جلال چشمگیر آنان را دیده است. چون فاطمه(س) بدیدن پدر می رود می گوید:
پدر! سلمان از چادر وصله خورده من تعجب کرد. بخدا پنج سال است من در خانه علی به سر میبرم تنها پوست گوسفندی داریم که روزها شترمان را بر آن علف می خورانیم و شب روی آن می خوابیم. او نه تنها در پوشک و خوراک به حداقل قناعت می کرد و بر خود سخت می گرفت کارهای خانه را نیز به عهده دیگری نمی گذاشت ،از کشیدن آب تا روفتن خانه ،دستاس کردن ذرت یا گندم ،نگاهداری کودک ،همه را خود به عهده می گرفت ،گاه با یک دست دستاس می کرد و با دست دیگری طفلش را می خواباند.
ابن سعد به سند خود از علی(ع) روایت می کند: روزی که زهرا بزنی گرفتم فرش ما پوست گوسفندی بود که شب بر آن می خوابیدیم و روز شتر آبکش خود را بر آن علف می خوراندیم و جز این شتر خدمتگذاری نداشتیم.
ک) خویشتن داری و زهد حضرت زهرا(س)
با این همه خویشتن داری و زهد روزی پیغمبر به خانه او می رود و گردنبندی را که حضرت علی(ع) از سهم خود(فَیء) خریده بود در گردن او می بیند و می گوید: دخترم فریفته شدی که می گویند دختر محمد هستی! و لباس جباران بپوش. فاطمه گردنبند را فروخت و با بهای آن بنده ای را آزاد کرد. پدرش چون صفات عالی انسانی را در می دید و تربیت اسلامی در کردار و رفتار و گفتار او مشاهده می کرد خوشحال می شد و برای او دعای خیر می کرد و می گفت:«فاطمه پاره تن من است کسی که او را بیازارد کرا آزرده است. » و گاه شدت محبت خود را به دو ،با برخاستن و بوسه بر سر و دست اوزدن نشان می داد. (همان، ص ۸۴-۸۳)
ل) همسر خوب
رسول خدا(ص) فرمود: خداوند عزوجل فرموده است وقتی اراده کنم که تمام خوبی های دنیا و آخرت را برای شخص مسلمانی جمع کنم به او قلبی خاشع و زبانی ذاکر و بدنی که بر بلا ها صابز باشد عطا می کنم. و همسر مومنی به او می دهم که هرگاه به او نگاه کند خوشنودش سازد و در غیاب ،حافظ نفس خویش و مال او باشد. (امینی، ص ۲۱)
همچنان که می بینیم حضرت علی(ع) بعد از برگشتن از جنگ با دیدن حضرت فاطمه همه سختی ها و رنج های خود را فراموش می کرد و با دیدن حضرت خشنود می شد.
در یک نگاه رابطه همسری یا همان زن و شوهر ،آمیزه است از زیباترین تلاقی چشم ها ،گیراترین تبادل کلام ها هماهنگ ترین طپش قلب ها ،همسو ترین اندیشه ها ،استوارترین گام ها و پر رمز و راز ترین محرمیت ها ،باز هم همانگونه که میان حضرت فاطمه(س) و حضرت علی(ع) بود. حضرت زهرا(س) گرانبهاترین عطری را که در اختیار داشتند فقط و فقط برای شوی خود علی(ع) استفاده می نمودند. (ملک محمدی الیگودرزی، ۱۳۸۵، ص ۳۰)
م) جاذبه ها و ظرافت های خاص همسری
همسران برتر همیشه و در همه حال با تکریم شخصیت ،نام یکدیگر را بر زبان می آورند. همسران برتر در عین صمیمیت ،با نهایت ادب و احترام یکدیگر را مخاطب قرار می دهند. و با حفظ حرمت و حریم معیارها و ارزش های والای الهی و فرهنگ متعالی قرآنی ،در جمع محترم خانواده ،همواره با احساس و تعلق خاطری توام با ابراز مهر و محبت یکدیگر را می خوانند.
موالا علی(ع) و حضرت زهرا(س) _کامل ترین اسوه ها و الگوها در تاریخ حیات انسان ها_ همیشه با نهیایت مهر و محبت و تکریم شخصیت یکدیگر را صدا میزدند.
لذا به کار بردن عباراتی همچون: “علی آقا” ،"علی جان” ،"علی عزیزم” و یا “فاطمه خانم” ،"فاطمه عزیزم” ،"محبوبه ی من” ،… روابط فی مابین همسران را پرمعنا و پرجاذبه می کند ،به خصوص اینکه شیوه برخاسته از سودای دل باشد. (افروز، ۱۳۸۲، ص ۷۹)
ص) استقبال حضرت زهرا(س) از حضرت علی(ع)
همسران برتر همواره آماده استقبال و بدرقه یکدیگرند و کار اداره و منزل و آشپزخانه و رسیدگی به امور بچه ها نمی تواند مانعی برای استقبال و بدرقه هرروزه زوج همسران باشد.
همسران برتر آنانی هستند که هنگام خروج همسرشان از منزل ،او را به گرمی و دعای خیر مشایعت می کنند و زمانی که به خانه مراجعت می نماید ،با چهره ای گشاده و جذاب و ظاهری آراسته در را به رویش می گشاید و با نهایت صمیمیت و مهر وصفا به استقبال وی رفته ،پذیرایش می گردد. غور در زندگی مشترک مولای متقیان علی(ع) و حضرت زهرا(س) ،برترین همسران جهان اسلام ،بیانگر این حقیقت زیبا و حکمت پر معناست که هرگاه علی هلیه السلام فارغ از فعالیت های خارج از منزل به خانه باز می گشتند ،به رغم حضور کودکان عزیز و پرشور و حالی چون امام حسن و امام حسین علیه السلام و حضرت زینب سلام الله علیها و حتی فضه خدمتکار خانه ،این حضرت زهرا(س) بود که “حق” خود می دانست که در را به روی همسر محبوبش علی(ع) بگشاید و پذیرای وجودش باشد.
در زندگی نامه ایشان آمده است که روزی حضرت علی(ع) به پشت در خانه رسیدند ،در آن هنگام حضرت زهرا(س) مشغول آسیاب کردن گندم بودند و لباسشان کمی آردی شده بود. ایشان به جای آنکه از بچه ها بخواهند که در را بگشایند ،خود برخاسته و پس از توجه سریع به وضعیت ظاهر و حفظ آراستگی مطلوب ،در را به روی همسر عزیزشان باز می کنند. (همان، ص ۸۰-۷۹)
ف) توجه به همسر
حضرت علی نیز زمانیکه به منزل می آمدند ،اولین مخاطب کلام ایشان ،همسر گرامیشان حضرت زهرا(س) بود. هرچند که گاهی بچه های خردسال با شیرین زبانی خود تلاش می کنند بیش از همه توجه پدر یا مادر را جلب کنند و در آغوششان جای بگیرند ،اما همسران برتر با وجوداین حالت طبیعی ،لحظه ای از همسر خود غافل نمی شوند.
همسران برتر همواره قبل از آنکه شریک زندگیشان چیزی بطلبد ،سعی می کنند با امکانات موجود از همسر خود پذیرایی کنند.آنان به خوبی به نیازهای زیستی و روانی ،میل ها و رغبت های همدیگر آگاهند و با تقدیم لیوانی آب خنک یا شربت ،فنجانی چای ،اندکی غذای مطبوع و بعضا کمک در تعویض لباس و نوازشی از سر مهر ،بر جاذبه های زندگی می افزایند.
همسران برتر در قلمرو خانواده ،با حفظ ارزش ها و توجه به وضعیت شناختی و روانی بچه ها ،بخصوص نوجوانان،همواره سعی می کنند در حد توان و رعایت حدود و حرمت ها ،از آراسته ترین ،زیبا ترین و جذاب ترین لباسها ،زینتها و آرایشها برای همسر خود بهره بگیرند ،چرا که همسر ایشان به این جذابیت ها نیاز دارد. هرگونه خودآرایی ،خودنمایی و خود عرضه کردن برا نامحرمان ،حرام و آراستگی و آرایش همسر برای همسر مستوجب ثواب است. با کمال تاسف در جامعه ما در بسیاری از موارد شاهد هستیم که زنان و مردان ،بهترین پوشش و آرایش و زینت را برای عروسی ها ،میهمانی ها و مجالس خارج از خانه استفاده می کنند. و نازل ترین آنها در کانون خانواده برای همسر!! ای کاش همه زینت ها ،آرایش ها و دلربایی های خانم ها مطابق نظر اسلام ،فقط و فقط برای همسر بود ،چراکه آنوقت دیگر شاهد این همه دعواها ،کشاکش ها ،جدال ها و فتنه ها نبودیم. همانگونه که حضرت زهرا رفتار می نمود. (همان، ص ۸۱-۸۰)
ن) نتیجه گیری
بنابراین برای سعادت و خوشبختی در زندگی باید به ریسمان الهی در زندگی چنگ بزنیم و از الگوهای رفتاری و عملی که در دین به ما توصیه شده در زندگی خویش استفاده کنیم و خوب است که شما عزیزان به ویژه همسران جوان سیره عملی و رفتاری آن بانوی بزرگوار را در زندگی سرلوحه خویش قرار دهندو همانگونه که آن حضرت در زندگی مبارکشان رفتار می نمودند عمل نمایند و با صبر و شکیبایی در زندگی مشکلات و سختی ها را برطرف نمایند و همیشه یار و یاور همسر خویش در تمامی مراحل زندگی آنگونه که خداوند متعال فرموده است باشند ،تا موجب سعادت و خوشبختی در زندگی خویش و همچنین موجب خوشنودی و رضایت خداوند از آنان شود چون رضایت خداوند در گرو رضایت آن عزیزان در زندگیشان است همانگونه که در زندگی مبارک حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه(س) مشاهده کردیم.
امام باقر(ع) می فرمایند:"لاشفیع للمراه انجح عند ربها من رضا زوجها ولما ماتت فاطمه علیه السلام قام علیها امیرالمومنین علیه السلام و قال: اللهم نی راض عن ابنه نبیک ،اللهم انها قدا وحشت فانشیها” برای زن نزد پروردگارش شفیعی کارسازتر از خوشنودی شوهرش نیست. وقتی فاطمه(س) در گذشت ،امیرالمومنین(ع) کنار آن بزرگوار ایستاد و گفت: بار خدایا! من از دختر پیامبر(ص) تو راضی هستم ،او اکنون تنهاست پس تو همدمش باش.
پیامبر خدا می فرمایند: “ایها امراه ماتت و زوجها عنها راض ،دخلت الجنه”
هر زنی در حالی از دنیا برود که شوهرش از او راضی است ،به بهشت می رود.
فهرست منابع و ماخذ
*قرآن کریم
1- انصاری، عذرا، کتاب جلوه های رفتاری حضرت زهرا(س)، قم، بوستان کتاب قم، چاپ دهم، سال1383
2- امینی، آیت الله ابراهیم، کتاب آئین همسرداری یا اخلاق خانواده، تهران، ناصرخسرو، ناشر انتشارات اسلامی.
3- افروز، دکتر غلامعلی، کتاب روانشناسی خانواده همسران برتر، انتشارات انجمن اولیا و مربیان، شماره انتشار: 110، چاپ و صحافی سرلک، چاپ ش
آیین همسرداری
در سیره حضرت زهرا (س)
مریم اکبری
چکیده
با توجه به اینکه در دین اسلام مسئله ازدواج و تشکیل خانواده از اهمیت فراوانی برخوردار است و یکی از سعادت هایی که خداوند در زندگی هر انسان قرار می دهد همین موضوع است که در قرآن هم به خوبی به آن اشاره شده ،لذا برای تشکیل و حفظ و قوام این کانون و همچنین برای حفظ حرمت و کرامت انسان و تامین سلامت جسمانی و روانی و رشد معنوی او و برای انسجام جامعه و تامین محیطی سالم و با نشاط که برای زیستن انسان ها ضرورتی انکار ناپذیر دارد ،همسران وظایفی نسبت به یکدیگر در این کانون به عهده دارند که نویسنده می خواهد گزیده ای از این آئین و وظایف همسرداری را برای شما عزیزان بنگارد ،لذا از آنجایی که برای ما شیعیان الگوهای موفق و معنوی مانند هسرداری حضرت زهرا(س) و حضرت علی(ع) در زندگی بیان نموده اند ما می توانیم این خط و روش هسرداری را از سیره و روش زندگانی اینبزرگواران بهره جوییم و آنها را در زندگی خویش سرلوحه و الگو قرار دهیم و از رفتار و کردار آنها در زندگی مانند همراهی حضرت زهرا(س) در زندگی با حضرت علی(ع) ،واستقبال حضرت زهرا(س) از حضرت علی(ع) و همچنین فداکاری ،خانه داری و دیگر رفتارهای ملی آن حضرت در زندگی خویش بهره گرفته و به کار بندیم.
کلیدواژه: آیین، همسرداری، سیره، حضرت زهرا (س)
مقدمه
آئین به معنای راه و رسم و روش همسرداری نیز به آن بخش از رفتارها و روش علمی هر شخصی در زندگی مشترک گفته می شود. باید به این مسئله اذعان داشت که در دین اسلام و در آیات و روایات توجه خاصی به اهمیت مسئله ازدواج شده است ،و یکی از مهم ترین مسائلی که در زندگی هر انسانی بعد از رسیدن به بلوغ جلوه بیشتری پیدا می کند ازدواج است و اهمیت این مسئله آنقدر زیاد است که خداوند در قرآن کریم از نعمتی بزرگ یاد کرده و می فرماید:«از خود شما برایتان همسران آفرید تا با آنها انس بگیرید و آرامش خاطر پیدا کنید و در میانتان دوستی و مهربانی افکند،..»
و همچنین حضرت رسول اکرم(ص) می فرماید: هرکس ازدواج کند نیمی از دینش را حفظ نموده است. پیمان مقدر زناشویی رشته ای است آسمانی که دلها را به هم پیوند می زند ،و آنها را به آرامش و به سوی یک هدف متوجه می نماید. به همین دلیل می توان گفت خانواده مهمترین کانون در جامعه است که با ازدواج یک زن و مرد تشکیل می شود .
اعضای خانواده که به عنوان همسر محسوب می شوند نسبت به هم حقوق و وظایفی دارند و برای تحکیم خانواده باید به آنها پایبند باشند و راه و رسم و روش همسرداری را بیاموزند. در جامعه امروزی خانواده ها دچار آسیب هایی از جمله طلاق ،خیانت و… شده اند با توجه به این مباحث این سوال مطرح می شود که آیا جامعه اسلامی الگویی برای همسران معرفی کرده است؟ همسران از زندگی حضرت زهرا(س) به عنوان یک بانوی نمونه چگونه می توانند بهره گیری کنند؟ لذا قصد محقق از انتخاب این موضوع با توجه به مشکلات جامعه ،استفاده از سیره عملی و علمی و رفتاری در آئین همسرداری حضرت زهرا(س) می باشدکه در غالب دو فصل مصادیق عینی و مصادیق عملی تهیه شده ،امید است تا با به کارگیری آن بتواند در بهبود روابط همسران عزیز در این برهه زمانی و حساس جامعه شود.
گفتار اول: مصادیق عینی
الف: رفتار با همسر
ازدواج به دلیل انطباق و هماهنگی آن با طبیعت بشری پیوند مهر و ایجاد انس و الفت و پیدایش عشق و دوستی را به ارمغان می آورد. زن به عنوان رکن اساسی و همچنین به لحاظ ظرافت و لطافت ویژه ای که در ساختار روحی او هست ،عمده ترین نقش را در این راستا بر عهده دارد. و قرآن کریم به همین لطافت روحی که موجب سکون و آرامش خانواده می شود ،اشاره می کند و آن را از آیات بلند خدای تعالی می داند:«و من آیاته اَن خلق لکم من انفسکم ازواجا لتسکنوا الیها و جعل بینکم مَودَّة و رحمة»
حضرت فاطمه(س) که نمونه بارز و مصداق کامل زن است ،بهترین و کامل ترین مصداق آیه فوق می باشد ،بی تردید در این ازدواج مبارک ،اهداف و مقاصدی بیش از آنچه در ازدواج های معمولی منظور است ،در نظر بود. آن هدف برتر ،همانا همگامی در مسیری بود که موجب کمال اعضا خانواده و همچنین اجتماع می شد.
آنچه از تاریخ بر جای مانده است به تحقق این انگیزه مقدس در این پیمان زناشویی شهادت می دهد فاطمه از لحظه ورود به خانه گلی ،اما نورانی علی(ع) تا آخرین روز زندگی بر سر پیمان خود بود.این از قله های برجسته زندگی حضرت فاطمه(س) است که از همان آغاز ورود به خانه همسر ،تمام شخصیت و هویت خود را چنان بروز دهد که تا پایان مسیر مشخص باشد. پاسخ صریح و زیبای علی(ع) به پیامبر اکرم (ص) در فردای عروسی ،مؤیدی است بر آنچه گفته آمد علی(ع) در این پاسخ کوتاه و عمیق فاطمه را بهترین یار و مددکار در طاعت حق معرفی می کند. وقتی پیامبر(ص) از او پرسید که زهرا(س) را چگونه یافتی؟ عرض کرد:« نعم العون علی طاعۀ الله » و هنگامی که پیامبر(ص) همین پرسش را از فاطمه(س) کرد ،پاسخی شنید که حکایت از کمال رضایت و خشنودی زهرا(س) می کند. (انصاری، ۱۳۸۳، ص ۱۲-۱۱)
ب: تواضع حضرت زهرا
1
تعاون بر تقوا و نیکی یکی از ارکان زندگی مشترک علی(ع) و فاطمه(س) بود و شاید یکی از بهترین و شکوه مند ترین نشانه های آن این است که زهرا(س) در طول زندگی پر فراز و نشیب خود با علی(ع) ،هیچگاه از وی تقاضایی ننمود که اجابت آن برای علی(ع) مشکل و موجب اذیت وی باشد. لباس ،زینت ،اثاث خانه ،مسکن وسیع و امثال آن خواسته هایی است که معمولا هر زنی به خود اجازه می دهد که از همسر خویش درخواست نماید. اما زهرا(س) هرگز همسرش را برای تهیه این نوع خواسته ها به زحمت نینداخت. حتی وقتی در بستر بیماری بود و علی(ع) با دلی پر از عشق و محبت ،از او خواست که اگر خواسته دارد ابراز کند ،زهرا(ع) از بیان تقاضای خود اباء می کرد. علی(ع) فرمود:«فاطمه جان ،چیزی از من بخواه» و هنگامی که زهرا(س) را همچنان ساکت و آرام دید ،او را سوگند داد که از او تقاضایی کند. فاطمه که دیگر سکوت را جایز نمی دید ،گفت: اکنون که سوگندم دادی اگر اناری باشد ،مایل هستم. علی(ع) از اینکه می دید همسرش بعد از سالها زندگی و قناعت ،بلاخره از او درخواستی کرده است ،برای انجام خواست او با خوشحالی از خانه بیرون آمد که مشروح جریان آن در کتاب های تاریخی و روایی آمده است.
وقتی فاطمه(س) از بیت نبوی به سرای امامت رفت ،میان این خانه و خانه پدرش تفاوتی نمی دید ،زیرا این خانه هم ،مانند آنجا،محلی برای رفع مشکلات و حل گرفتاری های مردم بود. مردم سخت به این خانه چشم دوخته بودند ،و ناگواری ها و غم های خود را در آنجا مطرح می کردند و سبکبال از آنجا خارج می شدند. بدین گونه حضرت زهرا(س) شریک مجاهدت های اجتماعی و مردمی همسر بزرگوارش امیرالمؤمنین(ع) بود. او با شناخت عمیق و درک جایگاه بلند و حساس همسرش ،تمام سختی ها و مرارت های زندگی را به جان می خرید و ذره ای در اخلاق حسنه و سلوک او در روابط همسری و مسؤولیت های زندگی ،اثر منفی نگذاشت و این می تواند به نوبه خود دستورالعمل یک زندگی پربار و شیرین باشد. آن حضرت(س) تلاش در محیط خانه ارج می گذاشت و با جان و دل به آن می پرداخت. (همان، ص ۱۴-۱۳)
ج: خانه داری
خانه علی و فاطمه تنها خانه ای بود که دو همسر معصوم و پاک و پیراسته از ارتکاب گناه و آلودگی را که برخوردار از فضائل اخلاقی و کمال انسانی بودند ،در خود جای داده بود.
علی(ع) نمونه مرد کامل و فاطمه الگوی زن کامل در اسلام به شمار می آمد. این دو بزرگوار در سایه وجود مقدس پیامبر اکرم(ص) به کمال رسیدند و آنها را با دانش و سایر فضیلت ها تغذیه کرد ،گوش های شنوای آن دو از کودکی با آوای قرآن که رسول خدا(ص) شب و روز و هرلحظه برایشان تلاوت می کرد ،مأنوس بود آن دو گاهی بر غیب داشتند و دانش و معارف اسلامی را از سرچشمه اصلی و زلال آن دریافت می کردند ،اسلام را در وجود شخص رسول خدا(ص) متبلور می دیدند ،بنابراین ،چگونه خانواده آنان ،برجسته ترین الگو و نمونه خانواده مسلمان به شمار نیاید؟
1
خانه علی و فاطمه ،برترین نمونه صفا و صمیمیت و اخلاص و مهر و محبت بود ،آن دو در زندگی با مهر و عطوفت در اداره امور خانه و انجام کارهای آن با یکدیگر همکاری داشتند.
2
فاطمه علیه السلام می فرماید: زمانی که رسول خدا(ص) مرا از انجام کارهای مربوط به مردان معاف داشت ،خدا می داند چه اندازه خوشحال شدم.
زهرای مرضیه علیه السلام تربیت یافته و مکتب وحی بود و به خوبی می دانست خانه و دژ استوار زن در اسلام از موقعیت فوق العاده مهمی برخوردار است و اگر از انجام آن شانه تهی کند و به عرصه های دیگر بپردازد ،در انجام وظایف خود در مورد تربیت فرزندان به نحوی بایسته ،عاجز و درمانده خواهد شد. از این رو ،با تقسیم کاری که رسول خدا(ص) انجام داد ،چهره زهرا از شادی شکفت و دلشاد و مسرور گشت. (حکیم،۱۳۸۵، ص ۱۲۱)
د: مسئولیت های حضرت در زندگی
3
دخت رسول اکرم(ص) برای خوشبخت کردن خانواده خویش توش و توان خود را به کار می گرفت ،انجام مسئولیت ها و وظایف خانه را با تمام دشواری ها و مشکلاتی که داشت ،به دوش دیگران نمی افکند ،به گونه ای که امیرمومنان(ع) دلش به حال او سوخت و ضمن ستودن کارهای او به مردی از قبیله سعد فرمود: آیا درباره خود و فاطمه برایت سخن نگویم؟ زهرا در خانه من حضور داشت وی از همه خاندان رسول خدا(ص) نزد آن حضرت محبوب تر بود ،فاطمه به اندازه ای مشک آب بر دوش کشید که جای بند آن بر سینه اش مانده بود و آنقدر دستاس گردانید که دستانش تاول زد و متورم شد و به قدری خانه را جاروب زد که لباس هایش پر از گرد و غبار شد ،و آنقدر آتش زیر دیگ برافروخت که لباس هایش از دود تیره شد ،ودر این خصوص آسیب فراوانی دید ،به او گفتم: خدمت پدر بزرگوارت برو و از او بخواه خدمتکاری در اختیارت قرار دهد تا سختی انجام این امور را از دوش تو بردارد ،وی نزد رسول خدا رهسپار شد ،ملاحظه کرد عده ای با حضرت مشغول سخن گفتن اند ،شرم کرد و به خانه بازگشت. (همان، ۱۲۲)
ه: تلاش و کوشش در زندگی
علی علیه السلام فرمود:
رسول خدا(ص) پی برد که فاطمه برای انجام کاری نزدش آمده بود ،امام فرمود: پیامبر اکرم(ص) صبح زود بعد به خانه ما آمد که هنوز در بستر بودیم و فرمود: سلام علیکم من پاسخ دادم: و علیکم السلام رسول خدا ! بفرمایید داخل ،به مجرد اینکه رسول خدا(ص) نزد ما نشست فرمود: فاطمه جان! دیروز نزد من چکار داشتی؟ امام فرمود: ترسیدم اگر زهرا به پدر پاسخ ندهد ،حضرت به پا خواسته و برود.
بدین سان علی(ع) رسول خدا(ص) را در جریان کار فاطمه قرار داد:
عرضه داشتم: ای رسول خدا(ص) من ماجرا را به عرض شما می رسانم ،فاطمه به اندازه ای مشک آب بر دوش کشید که جای بند آن سینه اش را آزرد و آنقدر آسیا گردانده که دستانش تاول زده و متورم شده است ،وبه قدری خانه را جاروب زده که لباسش پر از گرد و غبار گشته ،و در اثر آتش برافروختن زیر دیگ ،رنگ لباس هایش از دود تیره شده ،من به اون پیشنهاد کردم: خوب است نزد پدر بزرگوارت بروی و از او بخواهی خدمتکاری در اختیارت قرار دهد ،تا از آسیب هایی که بر تو وارد می شود بکاهد ،رسول خدا(ص) فرمود: آیا دوست دارید چیزی که به مراتب از خادم بهتر است به شما بیاموزم؟ هنگام خواب سی و سه بار سبحان الله و سی و سه بار الحمدالله و سی و چهار بار الله اکبر بگویید.
در روایت دیگری آمده است: وقتی زهرا(س) وضعیت خود را به عرض پدر رسانید و کنیزکی از حضرت خواست ،رسول خدا به گریه افتاد و فرمود: فاطمه جان! سوگند به خدایی که مرا به حق مبعوث گردانید ،چهارصد تن انسان گرسنه و بدون لباس در مسجد به سر می برند ،اگر از خدای خویش بیم نداشتم آنچه را درخواست کردی به تو می دادم ،فاطمه جان! من نمی خواهم اجر و ثواب تو نصیب یک کنیزک شود ،ولی از آن بیم دارم که علی ابن ابی طالب فردای قیامت در پیشگاه خدا وقتی حق خویش را از تو مطالبه می کند ،با تو به احتجاج برخیزد و سپس ذکر تسبیح را به او آموخت.
امیرالمومنین(ع) به فاطمه(س) فرمود: فاطمه جان! تو به قصد خواسته ای دنیایی خدمت پیامبر رفتی ،ولی خداوند اجر و پاداش آخرت را به ما ارزانی داشت.
ابو هریره می گوید: وقتی پیامبر از نزد فاطمه بیرون آمد خدا این آیه را بر پیغمبر نازل کرد:
«و اما تعرضن منهم ابنغاء رحمه من ربک ترجوها فقل لهم قولا میسورا»
یعنی: اگر به امیدرحمت پروردگارت ،از آنها رو می گردانی ،پس به آنها سخن نرم بگو.
و چون این آیه نازل شد پیغمبر ،کنیزی فرستاد که به فاطمه خدمت کند ،و نامش را فضه گذاشت. (همان،ص ۱۲۲)
و: برنامه ریزی در امور منزل
فاطمه(س) گرچه دارای خدمتکار دلسوزی چون «فضه» شده بود ولی بر خود نمی پسندید که همه کار را بر دوش او بگذارد ،لذا وظایف داخل خانه را تقسیم نمود. سلمان می گوید: فاطمه(س) را دیدم که کنار آسیاب نشسته و مشغول آرد کردن جو است. چوب آسیاب خون آلود بود ،فرزندش حسین(ع) از شدت گرسنگی گریه می کرد ،عرض کردم: شما که خدمتکاری چون فضه دارید ،چرا از او برای انجام این امور کمک نمی گیرید؟
4
فاطمه فرمود: نوبت او دیروز بود ،امروز نوبت من است. عرض کردم: می خواهم به شما کمک کنم ،کار آسیاب را انجام دهم یا حسین را آرام کنم؟ فرمود: من برای بچه داری مناسب ترم. انس کودک به مادرش بیشتر است ،شما آسیاب کنید. و من مشغول آرد کردن جو شدم. (انصاری، ۱۳۸۳، ص ۱۶-۱۵)
روزی رسول خدا(ص) بر علی(ع) وارد شد ،ملاحظه کرد او و فاطمه با دستاس سنگی آرد تهیه می کنند ،پیامبر به آنان فرمود: کدام یک خسته شده اید؟ علی(ع) عرضه داشت: فاطمه خسته تر است. رسول خدا(ص) به فاطمه فرمود: دخترم به پا خیز. فاطمه به پا خواست و پیامبر جای او نشست و در گرداندن آسیا و آرد کردن گندم با علی(ع) همکاری نمود. (حکیم، ۱۳۸۵، ص ۱۲۳)
ز: رضایت در زندگی
1
از جابربن عبدالله انصاری روایت شده گفت: رسول خدا(ص) دید فاطمه(س) ردایی از جل های شتر پوشیده و با دستان خود آسیا می گرداند و فرزندانش را شیر می دهد ،از دیدن این منظره اشک در چشمان مبارکش حلقه زد و فرمود: دخترم! تلخ کامی های دنیا را برای دستیابی به شیرینی آخرت ،بگذران. فاطمه در پاسخ پدر عرض کرد: خدا را بر نعمت و کرامت هایش شکر و سپاس می گویم و خداوند این آیه شریفه را نازل فرمود:
«ولسوف یعطیک ربک فترضی» خدا در قیامت آن قدر به تو نعمت عنایت کند تا راضی شوی.
از امام صادق(ع) روایت شده است که فرمود: امیرمومنان(ع) همواره برای خانه هیزم تهیه می کردو آب بر دوش می کشید و خانه را جاروب می کرد و فاطمه(س) آرد تهیه می کرد و خمیر می نمود و نان می پخت.
اسما بنت عمیس از فاطمه دخت رسول خدا(ص) روایت کرده که روزییامبر اکرم(ص) بر من وارد شد و فرمود: فرزندانم حسن و حسین کجایند؟ فاطمه عرضه داشت: در منزل چیزی برای خوردن نداشتیم و علی گفت: من آن دو را نزد فلان شخص می برم. رسول خدا در پی کودکان رفت و دید در کنار چشمه ای مشغول بازی اند و مقداری خرما در مقابل آنهاست ،پیامبر(ص) به علی(ع) فرمود: علی جان! قبل از شدت گرما قصد نداری فرزندانم را به خانه برگردانی؟ عرض کرد: ای رسول خدا! در منزل چیزی برای خوردن نداشتیم ،اگر شما لحظه ای جلوس فرمایید من مقداری خرما برای فاطمه تهیه می کنم. حضرت مقداری خرما که جمع آوری کرد آنها را در گوشه پیراهن خود ریخت و به خانه بازگشت.
از عمران بن حصین نقل شده گفت: خدمت رسول خدا نشسته بودم که فاطمه وارد شد و برابر حضرت ایستاد پیامبر نگاهی به فاطمه کرد دید از شدت گرسنگی و بی رمقی رنگ چهره مبارکش به زردی گراییده است ،دوباره فرمود: فاطمه جان نزدیکم بیا. فاطمه نزدیک شد و برابر پدر ایستاد ،پیامبر اکرم دست مبارک خویش رامکان گردنبند فاطمه بر سینه اش نهاد و انگشتان خود را فاصله داد و عضه داشت: ای خدایی که گرسنگان را سیر ومردم را از هلاکت نجات می بخشی ،هیچ گاه فاطمه ام را گرسنه مگذار. (همان، ص ۱۲۵-۱۲۴)
ح: بی اهمیت بودن دارائی
آری دنیا در نگاه فاطمه دخت نبی اکرم ،دست و افکندن با سختی و دشواری و رنج و گرسنگی و خستگی توان فرساست. ولی همه این امور ،آمیخته با شیرینی صبر ،بردباری و بخشش و ایثار زهرا بود و در ازای آن به نعمت های بی پایان الهی دست می یافت ،بهره روزی که صبر پیشگان پاداش خود را بی حساب دریافت می کنند.
1
با کنکاشی در زندگی حضرت زهرا(س) به روشنی در میابیم که زندگی آن حضرت حتی پس از در اختیار داشتن دارایی فراوان و گشایشی که به ویژه پس از پیروزی بر یهودیان بنی نفسیر و خیبر و مالکیت فدک برای او حاصل شد ،نسبت بهقبل هیچگونه تغییری نکرد ،با اینکه درآمد فراوان فدک به روایتی بالغ بر بیست و چهار هزار دینار و به نقلی سالانه هفتاد هزار دینار بوده است. (همان، ص ۱۲۶)
ط: همراهی همسر در امر ولایت
4
3
زهرا(س) نه خانه اش را مرمت کرد نه کاخی بنا نهاد و نه حریر و ابریشم و دیبا پوشیدو نه در پی دستیابی به اشیاء گرانبها برای خود برآمد ،بلکه همه آنها را میان فقرا و نیازمندان و در راه دعوت مردم به پرستش خدا و گسترش دین اسلام هزینه کرد. همسرش علی(ع) نیز چنین بود ،وی یکصد حلقه چشمه و قنات در ینبع حفر کرد و به آب رسانید و سپس همه آنها را وقف بر حاجیان کرد و زکات اموال آن بزرگوار سالیانه به چهل هزار دینار می گردید و تنها همین مبالغ برای تامین زندگی همه خاندان بنی هاشم کافی بود ،اگر نگوییم جمعیت انبوهی از دیگر مردم را نیز بسنده بود ،زیرا در آن زمان برای خرید یک خدمتکار زن سی درهم و برای خرید و تهیه لوازم بسیاری از زندگی ،یک درهم کافی بود. (همان)
گفتار دوم: مصادیق عملی
الف) تجلی ایثار
ایثار و از خود گذشتگی ،یکی از مهم ترین عوامل استحکام روابط و محبت میان اعضا یک مجموعه است. نمونه های ایثار و گذشت در زندگی هر انسانی نشانگر بزرگی روح و علو همت است. از این موارد در زندگی امیرالمومنین(ع) و فاطمه زهرا(س) فراوان دیده می شود. به این نمونه زیبا توجه فرمایید :
کدامیک خسته تر هستید؟
امیرالمومنین پاسخ داد : فاطمه!
رسول خدا(ص) در جای فاطمه نشست و کار او را انجام داد.
از جمله نکاتی که در این گزارش کوتاه قابل توجه است ،یکی همکاری علی(ع) با فاطمه(س) در امور خانه و دیگری نحوه پرسش است. که پیامبر اکرم(ص) نمود و مستقیما خطاب به دختر خویش ننمود که می خواهم به تو کمک نمایم از طرفی علی(ع) با همین پاسخ کوتاه ،عطوفت و مهربانی به همسرش را نشان می دهدو این می تواند درس بزرگی برای همه خانواده ها باشد که در روابط همسری ،از خودگذشتگی یک اصل است و باید با مسائل زندگی خود و دیگران با ظرافت و مهربانی برخورد کرد. باید به خانه امیرالمومنین و فاطمه زهرا نگریست که خانه مهر و ایثار است. روشن است آنگاه که روح تعاون در محیط محدود خانه اوج گرفت و انسان ،گذشت و فداکاری را پیشه خود نمود در جامعه نیز با همه گستردگی اش اثر می گذارد ،بنابراین محیط زندگی شخصی ،زمینه ای برای رشد مکارم اخلاقی و آماده شدن برای حضور مفید در اجتماع می باشد. (انصاری، ۱۳۸۳، ص ۱۸-۱۷)
ب) تقسیم کار
یکی از عواملی که در حفظ اساس خانواده ،نقش سازنده ای دارد ،برنامه ریزی دقیق و منطبق با واقعیت های زندگی است. اداره خانه علی رغم اینکه ساده و عاری از پیچیدگی جلوه می کند ،ظرافت های خاص خود را می طلبد که بی تردید ،به کار بستن آنها موفقیت و آرامش روانی زن و مرد خواهد بود. عدم تعادل درتقسیم کار باعث می شود که در نهایت ،یکی از دو رکن خانه _یعنی زن و مرد_ از پای درآید. یکی از جلوه های زندگی مشترک امیرالمومنین(ع) و فاطمه(س) تقسیم مطلوب وظایف ناشی از زندگی مشترک بود.
مدت زیادی از ازدواج آنها نگذشته بود که خدمت پیامبر(ص) رسیدند و از او تقاضا کردند ،تا کارها را میان آن دو قسمت کند. رسول خدا(ص) کارهای خانه را به فاطمه سپرد و مسئولیت های خارج از منزل را به علی(ع) واگذار کرد. بعد از این تقسیم بود که زهرا(س) بارها اظهار خشنودی می کرد و رضایت خود را از این تقسیم بندی ابراز می داشت.
بی تردید تقسیم بندی پیامبر(ص) برمبنای ساختار روحی و جسمی و مصلحت اجتماعی آنها بود. (همان، ص ۱۹)
ج) محبت به همسر
این روایت در بسیاری از کتاب های روایی شیعه آمده است که حضرت علی (ع) فرمود:
روزی من و زهرا (س) در خانه نشسته بودیم که ناگهان صدای پیامبر (ص) را شنیدیم ؛ به احترام آن حضرت برخواستیم . پیامبر (ص) فرمود : برجای خود بایستید تا من هم به شما ملحق شوم . سپس فرمود : برای چند لحظه ما را تنها بگذار . آنگاه در خلوت از فاطمه (س) سؤال کرد رفتار شوهرت علی (ع) با تو چگونه است ؟
فاطمه گفت : خوب است ، اما زنان قریش مرا سرزنش می کنند که پدرت تو را به ازدواج کسی در آورده که دستش ازمال دنیا خالی است .
پیامبر (ص) فرمود : دخترم ! پدر و شوهر تو فقیر نیستند ؛ خداوند ، خزائن زمین را از طلا و نقره بر من عرضه کرد ، ولی من به آنچه نزد اوست ، رضایت داده ام . خداوند سبحان به جهانیان نگریست و از میان همه ، دو نفر را انتخاب کرد ؛ من که پدر تو هستم و علی که شوهر توست . دخترم ! شوهر تو بهترین همسرهاست ، تو را از نافرمانی او بر حذر می دارم . سپس بیرون آمد و مرا صدا زد و فرمود : به همسرت مهربانی کن ، زیرا فاطمه پاره تن من است ، رنج او ، رنج و من و شادی او خشنودی من است . (همان، ص۲۱-۲۰)
د) رازداری
ادب و احترام زن به همسر خود اقتضا می کند که نه تنها از طرح بزرگ جلوه دادن کمبودهای خانه خودداری کند، بلکه در حد امکان ، کاستیها را نادیده گرفته ، آنها را کوچک شمارد و بیان نکند . هنگامی که اظهار ناراحتی ، نتیجه ای جز رنجش شوهر ندارد ، زن نباید کلامی در این رابطه بگوید . ایثار و محبت ، اقتضا می کند که او خود به تر تیبی که می داند آنها را جبران کرده و زحمت مضاعف را بر همسر خود ، تحمیل نکند .
روزی فاطمه (س) به حضور پدرش رسید ، در حالی که آثار ضعف و گرسنگی از چهره زهرا(س) نمایان بود . رسول خدا (ص) وقتی این حالت را مشاهده کرد ، دستهایش را به سوی آسمان ، بلند نموده و گفت : خدایا گرسنگی فرزندم را به سیری تبدیل کن و وضع او راسامان بده .
پیامبر اکرم (ص) بدون اینکه زهرا (س) سخنی به او بگوید از ضعف و گرسنگی او با خبر می شود که این خود یکی دیگر از نمونه های پایبندی به اساس و اسرار خانواده است
ه) فداکاری
1
اصولاٌ شالوده هیچ خانواده ای بدون گذشت و ایثار ، استوار نمی ماند در خانه ای که تمام افراد آن در اندیشه منافع شخصی خود باشند و خبری از فداکاری نباشد ، مهروصفائی در میان نخواهد بود.
2
در زندگی خانوادگی زهرا(س) شاهد نمونه های برجسته ایثار و فداکاری هستیم که به نمونه ای از آن اشاره می کنیم: صبح یکی از روزهایی که علی(ع) و فاطمه(س) در کنار هم بودند ،علی(ع) برای رفع گرسنگی شدید خود غذایی را از همسرش طلب کرد. زهرا(س) گفت: خود دو روز است که چیزی نخوردم و هرچه در خانه بود بقرای شما و فرزندانم آوردم. علی(ع) فرمود: چرا مرا از این امر آگاه نساختی تا برای تهیه غذا اندیشه ای کنم؟ زهرا(س) پاسخ داد: از خدای خود شرم کردم که چیزی را از تو بخواهم که انجام آن برایت دشوار باشد. علی(ع) از خانه بیرون آمد و یک دینار قرض کرد. خواست با آن غذایی تهیه کند که بین راه مقداد را دید. مقداد در هوای گرم مدینه ، در کوچه نشسته بود. حضرت از او پرسید: چرا در این هوای گرم چنین پریشان در کوچه نشسته ای؟ مقداد عرض کرد: جواب این سوال را از من نخواه و بگذار نگویم بر من و خانواده ام چه می گذرد. علی(ع) فرمود: من از اینجا نمیروم تا اینکه علت پریشانی تو را بدانم. مقداد که چاره ای جز بیان وضعیت خود ندید ،گفت: همسر و فرزندانم از شدت گرسنگی ،دندان های خود را به هم می فشارند و چون تحمل این وضع رقّتبار برایم قابل تحمل نبود از خانه بیرون آمدم ،و شاهد چنین وضعیتی نباشم. دیدگان علی(ع) از اشک پر شد و دانه های آن بر محاسن مبارکش جاری گشت و رو به مقداد کرد و فرمود: احتیاج تو به این دینار بیش از من است ،پول را به او داد و برای اقامه نماز ،راهی مسجد شد. نماز را با پیامبر به جا آورد. پیامبر(ص) بعد از نماز رو به علی(ع) کرد و فرمود: آیا دوست داری من مهمان شما باشم؟ علی(ع) از شرم پاسخی نداد. پیامبر(ص) فرمود: چرا پاسخ نمی دهی؟ علی(ع) گفت بله تشریف بیاورید.
پس از آن به اتفاق یکدیگر وارد خانه شدند ،فاطمه مشغول عبادت بود ،پیامبر(ص) پس از سلام و احوالپرسی فرمود: دخترم! زندگی را چگونه می گذرانی؟ فاطممه از زندگی خود احساس رضایت کرددر همین حال علی(ع) متوجه ظرف غذایی شد که بوی عطر آن فضای اتاق را پر کرده بود ،ظرفی مملو از طعامی مطبوع و خوشبو. علی(ع) پرسید: این غذا از کجا آمده است؟ من تا به حال غذایی به این مطبوعی و خوش رنگی ندیده ام. پیامبر دست خود را بر دوش علی(ع) گذاشت و فرمود: این در مقابل آن ایثاری که برای رضای خدا کردی و دیناری را که خود بدان نیازمند بودی در راه خدا انفاق نمودی و در همان حال گریست.
شاهد سخن ،اوج اظهار رضایتی است که حضرت فاطمه(س) از وضعیت زندگی خویش دارد. (همان، ص ۲۳-۲۲)
و) محیط آرامش
وجود زن در خانه می تواند محیط را به دریایی از مهر و عطوفت تبدیل کند ،به گونه ای که مرد با حضور در این فضا آرامش پیدا کرده و مرحمی بر زخم های او باشد. در غیر این صورت زندگی برای او فرسایش روح و مرگ تدریجی خواهد بود. مرد ،همسر خود را مایه آرامش و تسلی خاطر می داند و به تعبیر دیگر ،نگاه مرد به خانه و زندگی اش نگاه کسی است که از میان موج های سهمگین دریا ،به ساحل نجات می نگرد.
ز) مشکلات بیرونی
1
هر مردی برای حل مشکلات گوناگون خارج از منزل ،به یک روحیه قوی و زنده نیازمند است. او سعی می کند که از لحظاتی که در بستر آرام بخش خانه اش سکونت می یابد برای تقلیل کاستی ها و زدودن نگرانی ها استفاده کند.
مردی که نعمت چنین خانه و خانواده ای برخوردار است ،در مسیر زندگی و انجام وظایف سیاسی ،اجتماعی خود فردی پیروز و موفق خواهد بود.
فاطمه(س) جایگاه حساس و بلند شوهرش را می داند ؛همچنین می داند که علی(ع) در محیط بیرون با چه مشکلاتی روبروست. کوشش او ایجاد یک محیط آرام و با صفا در درون خانه بود ،و نه تنها سخنی که موجب پریشانی او شود بر زبان نمی آورد ،بلکه آنچه می گفت در جهت اهداف همسر فداکار و دلاورش بود. امیرامومنین(ع) موضوع را اینگونه بیان می کند:
هیچگاه فاطمه از من نرنجید و او نیز هرگر مرا نرنجاند ،او را به هیچ کاری مجبور نکردم و او نیز مرا آزرده نساخت ،در هیچ امری ،قدمی بر خلاف میل باطنی من برنداشت و هرگاه که به رخسارش نظاره می کردم ،تمام غصه هایم برطرف می شدو دردهایم را فراموش می کردم. در جایی دیگر می فرماید: به خدا قسم! هرگز کاری نکردم که خشمگین شود ،او نیز هیچگاه مرا خشمگین نکرد.
ح) سپاس مجاهدتها
فاطمه (س) در تمام مبارزات همسرش اعم از مبارزات سیاسی و جنگهای نظامی ، مایه امید و دلگرمی او بود ؛ در غیاب شوهر ، خانه و فرزندان او را به خوبی اداره می کرد ؛ با اشتیاق به انتظار بازگشت شوهر از جنگ می نشست و تمام سعی و کوشش خود را در راه آسایش او بکار می برد . بطوری که ، وقتی علی (ع) بر می گشت و ساعاتی را در میان خانواده اش می گذراند ، تمام خستگی های حاصل از جنگهای طاقت فرسا ، از تن او می رفت و با خیال آسوده ، خود را آماده نبردهای آینده می نمود .
وقتی علی (ع) از جبهه باز می گردد ، فاطمه (س) به استقبال او می رود و با روی گشاده و لبخند حاکی از رضایت و افتخار به او می نگرد ، لباس و شمشیر خون آلود او را می شوید و از حوادث میدان جنگ از او می پرسد و بدین وسیله نقش خود را در جهاد سرنوشت ساز اسلام و در تقویت روانی شوهر مجاهدش ، ایفا می کند .
دردهای علی (ع) ، دردهای فاطمه (س) نیز هست ، از این رو ، گفتار و کردار زهرا(س) در راستای خواست علی (ع) بود . حمایت و پشتیبانی فاطمه (س) از همسرش به اندازه ای مهم و مؤثر بود که علی (ع) مادامی که همسرش زنده بود ، تن به بیعت نداد . (همان، ص ۲۴)
ط) اخلاق و ادب همسرداری
خلیفه اول و دوم چندین بار تقاضای ملاقات او را کرده بودند و فاطمه (س) نپذیرفته بود ؛ اما تاریخ می نویسد ؛ علی (ع) در واپسین روزهای حیات زهرا(س) نزد او آمد و تقاضای آنها را برای ملاقات فاطمه (س) بازگو کرد ، و از او اجازه خواست . زهرا (س) چنین گفت :
1
خانه از آن شما و من نیز در اختیار شما هستم ، آنچه صلاح می دانی عمل کن .این را گفت و چادر بر سر کشید و صورت خود را به ان سوی اطاق متوجه ساخت .
1
می بینیم که دختر پیغمبر چگونه مسائل را از هم تفکیک می کند و اخلاق همسرداری را در حد اعلای آن رعایت می نماید؟ (دوانی، ۱۳۸۵، ص ۹۷)
ابونعیم اصفهانی که از علمای سنت جماعت است و در چهارصد و سی هجری درگذشته و کتابی در وصف گزیدگان خدا به نام حلقه اولیا و طبقات الاصفیا و چند مجلد نوشته فصلی را به فاطمه(س) اختصاص داده است. در ضمن باسناد خود از عمران بی حصین چنین می نویسد. روزی پیغمبر به من گفت:
- با من به دیدن فاطمه نمی آیی؟
- چرا. و باهم به خانه فاطمه رفتیم. رخصت خواست و دخترش اجازت داد.
-
2
با کسی که همراه من است داخل شوم؟
- پدر به خدا جز عبائی ندارم.
- دخترم خودت را با آن عبا چنین و چنان بپوشان(دستور پوشیدن داد)
- سربند ندارم! پیغمبر چادر کهنه ای را که بر دوش داشت پیش او افکند و گفت:
- با این چادر سرت را بپوشان.
با هم به درون حجره رفتیم.
- دخترم چطوری؟
- درد می کشم بعلاوه گرسنه هم هستم.
- راضی نیستی که سید زنان جهان باشی؟
- پدر مریم دختر عمران؟ مگر او سید زنان جهان نیست؟
- او سید زنان عصر خود بود ،تو سید همه زنانی و شوهرت در دنیا و آخرت بزرگ است.
1
این عمران که پیغمبر را تا خانه زهرا(س) همراهی کرده و شاهد این ماجرا بوده ،از تیره خراعه و از کسانی است که پس از جنگ خیبر مسلمان شد. از روایت وی نکته بسیار مهمی دانسته می شود ،و آن اینکه در این ملاقات که احتمالا پس از فتح مکه یا اندکی پیش از آن است ،و وضع اقتصادی مسلمانان تا حدی بهتر از پیش شده بود ،باز خانواده پیغمبر در سختی به سر می برده اند ،تا آنجا که دختر او برای پوشیدن خود جز عبایی ندارد و با پارچه ای که پدرش به او می دهد سر خود را می پوشاند. ابونعیم ،دختر پیغمبر را چنین میشناساند: «زشتی و آفت های این جهان را دید و خود را از دنیا و آنچه در آن است برید. » (شهیدی، ۱۳۷۶، ص ۸۲)
ی) قناعت حضرت زهرا(س)
روزی سلمان به خانه پیغمبر می رود. فاطمه(س) چادری بر سر دارد که از چند جا پینه خورده است. سلمان به تعجب در آن چادر می نگرد و اندوهگین می شود. چرا باید چنین باشد؟ مگر او دختر پیشوای عرب و زن پسر عموی رهبر مسلمانان نیست؟ سلمان حق دارد ، نزد خود چنین بیندیشد. او زندگانی اشراف زاده های ایران و شکوه و جلال چشمگیر آنان را دیده است. چون فاطمه(س) بدیدن پدر می رود می گوید:
پدر! سلمان از چادر وصله خورده من تعجب کرد. بخدا پنج سال است من در خانه علی به سر میبرم تنها پوست گوسفندی داریم که روزها شترمان را بر آن علف می خورانیم و شب روی آن می خوابیم. او نه تنها در پوشک و خوراک به حداقل قناعت می کرد و بر خود سخت می گرفت کارهای خانه را نیز به عهده دیگری نمی گذاشت ،از کشیدن آب تا روفتن خانه ،دستاس کردن ذرت یا گندم ،نگاهداری کودک ،همه را خود به عهده می گرفت ،گاه با یک دست دستاس می کرد و با دست دیگری طفلش را می خواباند.
ابن سعد به سند خود از علی(ع) روایت می کند: روزی که زهرا بزنی گرفتم فرش ما پوست گوسفندی بود که شب بر آن می خوابیدیم و روز شتر آبکش خود را بر آن علف می خوراندیم و جز این شتر خدمتگذاری نداشتیم.
ک) خویشتن داری و زهد حضرت زهرا(س)
با این همه خویشتن داری و زهد روزی پیغمبر به خانه او می رود و گردنبندی را که حضرت علی(ع) از سهم خود(فَیء) خریده بود در گردن او می بیند و می گوید: دخترم فریفته شدی که می گویند دختر محمد هستی! و لباس جباران بپوش. فاطمه گردنبند را فروخت و با بهای آن بنده ای را آزاد کرد. پدرش چون صفات عالی انسانی را در می دید و تربیت اسلامی در کردار و رفتار و گفتار او مشاهده می کرد خوشحال می شد و برای او دعای خیر می کرد و می گفت:«فاطمه پاره تن من است کسی که او را بیازارد کرا آزرده است. » و گاه شدت محبت خود را به دو ،با برخاستن و بوسه بر سر و دست اوزدن نشان می داد. (همان، ص ۸۴-۸۳)
ل) همسر خوب
رسول خدا(ص) فرمود: خداوند عزوجل فرموده است وقتی اراده کنم که تمام خوبی های دنیا و آخرت را برای شخص مسلمانی جمع کنم به او قلبی خاشع و زبانی ذاکر و بدنی که بر بلا ها صابز باشد عطا می کنم. و همسر مومنی به او می دهم که هرگاه به او نگاه کند خوشنودش سازد و در غیاب ،حافظ نفس خویش و مال او باشد. (امینی، ص ۲۱)
همچنان که می بینیم حضرت علی(ع) بعد از برگشتن از جنگ با دیدن حضرت فاطمه همه سختی ها و رنج های خود را فراموش می کرد و با دیدن حضرت خشنود می شد.
در یک نگاه رابطه همسری یا همان زن و شوهر ،آمیزه است از زیباترین تلاقی چشم ها ،گیراترین تبادل کلام ها هماهنگ ترین طپش قلب ها ،همسو ترین اندیشه ها ،استوارترین گام ها و پر رمز و راز ترین محرمیت ها ،باز هم همانگونه که میان حضرت فاطمه(س) و حضرت علی(ع) بود. حضرت زهرا(س) گرانبهاترین عطری را که در اختیار داشتند فقط و فقط برای شوی خود علی(ع) استفاده می نمودند. (ملک محمدی الیگودرزی، ۱۳۸۵، ص ۳۰)
م) جاذبه ها و ظرافت های خاص همسری
همسران برتر همیشه و در همه حال با تکریم شخصیت ،نام یکدیگر را بر زبان می آورند. همسران برتر در عین صمیمیت ،با نهایت ادب و احترام یکدیگر را مخاطب قرار می دهند. و با حفظ حرمت و حریم معیارها و ارزش های والای الهی و فرهنگ متعالی قرآنی ،در جمع محترم خانواده ،همواره با احساس و تعلق خاطری توام با ابراز مهر و محبت یکدیگر را می خوانند.
موالا علی(ع) و حضرت زهرا(س) _کامل ترین اسوه ها و الگوها در تاریخ حیات انسان ها_ همیشه با نهیایت مهر و محبت و تکریم شخصیت یکدیگر را صدا میزدند.
لذا به کار بردن عباراتی همچون: “علی آقا” ،"علی جان” ،"علی عزیزم” و یا “فاطمه خانم” ،"فاطمه عزیزم” ،"محبوبه ی من” ،… روابط فی مابین همسران را پرمعنا و پرجاذبه می کند ،به خصوص اینکه شیوه برخاسته از سودای دل باشد. (افروز، ۱۳۸۲، ص ۷۹)
ص) استقبال حضرت زهرا(س) از حضرت علی(ع)
همسران برتر همواره آماده استقبال و بدرقه یکدیگرند و کار اداره و منزل و آشپزخانه و رسیدگی به امور بچه ها نمی تواند مانعی برای استقبال و بدرقه هرروزه زوج همسران باشد.
همسران برتر آنانی هستند که هنگام خروج همسرشان از منزل ،او را به گرمی و دعای خیر مشایعت می کنند و زمانی که به خانه مراجعت می نماید ،با چهره ای گشاده و جذاب و ظاهری آراسته در را به رویش می گشاید و با نهایت صمیمیت و مهر وصفا به استقبال وی رفته ،پذیرایش می گردد. غور در زندگی مشترک مولای متقیان علی(ع) و حضرت زهرا(س) ،برترین همسران جهان اسلام ،بیانگر این حقیقت زیبا و حکمت پر معناست که هرگاه علی هلیه السلام فارغ از فعالیت های خارج از منزل به خانه باز می گشتند ،به رغم حضور کودکان عزیز و پرشور و حالی چون امام حسن و امام حسین علیه السلام و حضرت زینب سلام الله علیها و حتی فضه خدمتکار خانه ،این حضرت زهرا(س) بود که “حق” خود می دانست که در را به روی همسر محبوبش علی(ع) بگشاید و پذیرای وجودش باشد.
در زندگی نامه ایشان آمده است که روزی حضرت علی(ع) به پشت در خانه رسیدند ،در آن هنگام حضرت زهرا(س) مشغول آسیاب کردن گندم بودند و لباسشان کمی آردی شده بود. ایشان به جای آنکه از بچه ها بخواهند که در را بگشایند ،خود برخاسته و پس از توجه سریع به وضعیت ظاهر و حفظ آراستگی مطلوب ،در را به روی همسر عزیزشان باز می کنند. (همان، ص ۸۰-۷۹)
ف) توجه به همسر
حضرت علی نیز زمانیکه به منزل می آمدند ،اولین مخاطب کلام ایشان ،همسر گرامیشان حضرت زهرا(س) بود. هرچند که گاهی بچه های خردسال با شیرین زبانی خود تلاش می کنند بیش از همه توجه پدر یا مادر را جلب کنند و در آغوششان جای بگیرند ،اما همسران برتر با وجوداین حالت طبیعی ،لحظه ای از همسر خود غافل نمی شوند.
همسران برتر همواره قبل از آنکه شریک زندگیشان چیزی بطلبد ،سعی می کنند با امکانات موجود از همسر خود پذیرایی کنند.آنان به خوبی به نیازهای زیستی و روانی ،میل ها و رغبت های همدیگر آگاهند و با تقدیم لیوانی آب خنک یا شربت ،فنجانی چای ،اندکی غذای مطبوع و بعضا کمک در تعویض لباس و نوازشی از سر مهر ،بر جاذبه های زندگی می افزایند.
همسران برتر در قلمرو خانواده ،با حفظ ارزش ها و توجه به وضعیت شناختی و روانی بچه ها ،بخصوص نوجوانان،همواره سعی می کنند در حد توان و رعایت حدود و حرمت ها ،از آراسته ترین ،زیبا ترین و جذاب ترین لباسها ،زینتها و آرایشها برای همسر خود بهره بگیرند ،چرا که همسر ایشان به این جذابیت ها نیاز دارد. هرگونه خودآرایی ،خودنمایی و خود عرضه کردن برا نامحرمان ،حرام و آراستگی و آرایش همسر برای همسر مستوجب ثواب است. با کمال تاسف در جامعه ما در بسیاری از موارد شاهد هستیم که زنان و مردان ،بهترین پوشش و آرایش و زینت را برای عروسی ها ،میهمانی ها و مجالس خارج از خانه استفاده می کنند. و نازل ترین آنها در کانون خانواده برای همسر!! ای کاش همه زینت ها ،آرایش ها و دلربایی های خانم ها مطابق نظر اسلام ،فقط و فقط برای همسر بود ،چراکه آنوقت دیگر شاهد این همه دعواها ،کشاکش ها ،جدال ها و فتنه ها نبودیم. همانگونه که حضرت زهرا رفتار می نمود. (همان، ص ۸۱-۸۰)
ن) نتیجه گیری
بنابراین برای سعادت و خوشبختی در زندگی باید به ریسمان الهی در زندگی چنگ بزنیم و از الگوهای رفتاری و عملی که در دین به ما توصیه شده در زندگی خویش استفاده کنیم و خوب است که شما عزیزان به ویژه همسران جوان سیره عملی و رفتاری آن بانوی بزرگوار را در زندگی سرلوحه خویش قرار دهندو همانگونه که آن حضرت در زندگی مبارکشان رفتار می نمودند عمل نمایند و با صبر و شکیبایی در زندگی مشکلات و سختی ها را برطرف نمایند و همیشه یار و یاور همسر خویش در تمامی مراحل زندگی آنگونه که خداوند متعال فرموده است باشند ،تا موجب سعادت و خوشبختی در زندگی خویش و همچنین موجب خوشنودی و رضایت خداوند از آنان شود چون رضایت خداوند در گرو رضایت آن عزیزان در زندگیشان است همانگونه که در زندگی مبارک حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه(س) مشاهده کردیم.
امام باقر(ع) می فرمایند:"لاشفیع للمراه انجح عند ربها من رضا زوجها ولما ماتت فاطمه علیه السلام قام علیها امیرالمومنین علیه السلام و قال: اللهم نی راض عن ابنه نبیک ،اللهم انها قدا وحشت فانشیها” برای زن نزد پروردگارش شفیعی کارسازتر از خوشنودی شوهرش نیست. وقتی فاطمه(س) در گذشت ،امیرالمومنین(ع) کنار آن بزرگوار ایستاد و گفت: بار خدایا! من از دختر پیامبر(ص) تو راضی هستم ،او اکنون تنهاست پس تو همدمش باش.
پیامبر خدا می فرمایند: “ایها امراه ماتت و زوجها عنها راض ،دخلت الجنه”
هر زنی در حالی از دنیا برود که شوهرش از او راضی است ،به بهشت می رود.
فهرست منابع و ماخذ
*قرآن کریم
1- انصاری، عذرا، کتاب جلوه های رفتاری حضرت زهرا(س)، قم، بوستان کتاب قم، چاپ دهم، سال1383
2- امینی، آیت الله ابراهیم، کتاب آئین همسرداری یا اخلاق خانواده، تهران، ناصرخسرو، ناشر انتشارات اسلامی.
3- افروز، دکتر غلامعلی، کتاب روانشناسی خانواده همسران برتر، انتشارات انجمن اولیا و مربیان، شماره انتشار: 110، چاپ و صحافی سرلک، چاپ ششم پاییز 1382
4- حکیم سید منذر (با همکاری عدی غریباوی)، کتاب پیشوایان هدایت-3، صدیقه کبری حضرت فاطمه زهرا(س)، ناشر:مجمع جهانی اهل بیت، چاپ:چاپخانه لیلا، نوبت و تاریخ چاپ:اول 1385
5- دوانی، علی، کتاب بانوی بانوان جهان، تهران، انتشارات رهنمون، چاپخانه و صحافی علامه طباطبایی، چاپ اول 1385
6- شعبانی، اکبر،کتاب 50 مهارت خوشبختی زنان، ناشر: صدرقلم، وفایی 1391، نوبت چاپ:چهارم 1392
7- شهیدی، سیدجعفر، کتاب زندگانی فاطمه زهرا(س)، چاپ و نشر: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ بیست و هفتم 1376
8-ملک محمودی الیگودرزی، امیر، کتاب راهنمای خانواده راز شاد زیستن و خوشبختی در کانون گرم خانواده، قم:حیابان ارم، انتشارات میراث ماندگار، نوبت چاپ: دوم1385
شم پاییز 1382
4- حکیم سید منذر (با همکاری عدی غریباوی)، کتاب پیشوایان هدایت-3، صدیقه کبری حضرت فاطمه زهرا(س)، ناشر:مجمع جهانی اهل بیت، چاپ:چاپخانه لیلا، نوبت و تاریخ چاپ:اول 1385
5- دوانی، علی، کتاب بانوی بانوان جهان، تهران، انتشارات رهنمون، چاپخانه و صحافی علامه طباطبایی، چاپ اول 1385
6- شعبانی، اکبر،کتاب 50 مهارت خوشبختی زنان، ناشر: صدرقلم، وفایی 1391، نوبت چاپ:چهارم 1392
7- شهیدی، سیدجعفر، کتاب زندگانی فاطمه زهرا(س)، چاپ و نشر: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ بیست و هفتم 1376
8-ملک محمودی الیگودرزی، امیر، کتاب راهنمای خانواده راز شاد زیستن و خوشبختی در کانون گرم خانواده، قم:حیابان ارم، انتشارات میراث ماندگار، نوبت چاپ: دوم1385
فرم در حال بارگذاری ...
آخرین نظرات