ویژگی­های سیاسی-حکومتی جامعه مهدوی

مریم خدادادی

چکیده:

تبیین ویژگی­های سیاسی-حکومتی جامعه مهدوی امری ضروری است. حکومت، نهادی است که هدفش تشکیل یک اجتماع انسانی است. از اساسی­ترین ارکان نظام حکومتی، رهبری است. بر اساس تعالیم وحیانی، اسلام شایستگی رهبری نظام را منحصر در امام می داند. امامت مقامی است که خدا به افرادی از خواص بندگان شایسته خود عطا می کند. اصل نياز جامعه به رهبري، يک امر بديهي است. جمعه مهدوی ایده­آل ترین جامعه است که رهبری آن تنها به دست کامل­ترین مردم امکان­پذیر است. شواهد و مؤيدات تاريخي بسیاری بر وجود حضرت حجت و امامت ایشان در آخر الزمان دلالت می­کند. .امام در شناخت و تبيين معارف ديني و در تشخيص مصالح و مفاسد جامعه ، معصوم از لغزش مي‏باشد. امام بايد همه کمالات اخلاقي را در عالي‏ترين حدّ آن دارا باشد از ديدگاه شيعه، امام و جانشين پيامبر تنها به دستور خدا و انتخاب او انجام مي‏گيرد و پس از آن پيامبر، امام را معرفي مي‏کند.از برنامه­های امام مهدی-عجل الله تعالی فرجه الشریف- تشکیل حکومت فراگیر جهانی است و اداره همه اجتماعات از یک نقطه و با یک سیاست؛ درآن دوران و به دست امام تحقق می­پذیرد. طبق بشارت الهي، اين دولت جهاني، عدالت را در سراسر زمين مستقر می کند. سیره امام مهدی -عجل ل اللهتعالی فرجه الشریف- همان سیره و روش پیامبر بزرگ اسلام –صلی الله علیه وآله وسلم- است که  امام مهدی -عجل ل الله تعالی فرجه الشریف- در عصر ظهور برای اجرای برنامه­های جهانی­اش، خود در عرصه­های گوناگون حضور مستقیم دارد. حکومت حضرت مهدی-عجل - تا پایان عمر دنیا ادامه خواهد یافت .

واژگان کلیدی تحقیق: سیاست، حکومت، جامعه مهدوی، رهبری.

مقدمه:

حکومت، نهادی است که از قدرت استفاده می­کند تا با اراده امور مملکتی براساس قانون، یک اجتماع انسانی ایجاد کند. بی تردید در هر جامعه انسانی نهاد سیاسی-حکومتی لازم است.شارع مقدس اسلام با توجه به این امر مهم ،همه امور دینی را بر حکومت و ولایت بنا نهاده است.

امروزه با اين تحولات بزرگي که پس از چهارده قرن از ظهور اسلام در دنيا واقع شده و   مکتب­هاي سياسي و اجتماعي گوناگون که عرضه شده است، نواقص و معايب اين نظام­ها بيشتر ظاهر شده و معلوم گرديده است که اينها دردهاي واقعي بشر را درمان نخواهند کرد. از این رو يگانه وسيله رفع اين ناآرامي­ها و دلهره­ها و تبعيضات، رفتن به پناه نظام الهي است. بنابراين حاجت به اين نظام، هر روز محسوس­تر مي­شود و ناکامي­ها و بي عدالتي­ها با اين نظام در حدّي که ممکن است پايان مي پذيرد.­ دلايل خردپسند، که با آن اثبات چنين موضوعي معقول و منطقي است، بروجود و امامت وليّ دوران عجل الله تعالی فرجه الشریف- بسيار است.

امامت و غيبت و طول عمر و ظهور حضرت مهدي-عجل ل الله تعالی فرجه الشریف- و جهاني شدن دين اسلام و تشکيل حکومت واحد جهاني حق و عدل، به وسيله آن حضرت، از خبرهاي غيبي مشهور و معروفي است که در کتابهاي تفسير و حديث و تاريخ و رجال و لغت و غيره روايت شده است. با مراجعه به این اخبار       ویژگی­های جامعه مهدوی شناخته می­گرددکه در تحقیق حاضر این ویژگیها بررسی می­­گردد.

لزوم حکومت در جامعه آگاهی به ویژگی­های نهاد حکومتی در جامعه آرمانی را ضروری جلوه می­­دهد که در ذیل به اقتضای تحقیق، به مهم­ترین آنها اشاره خواهد شد. 

      1- رهبری

اگر در میان مردم حاکم و زمامدار مطاعی باشد که برای استقرار عدالت در جامعه بکوشد و با هرگونه ظلم و فساد و تجاوزی مبارزه کند و مردم را به انجام وظایف دینی واردار کرده و از ارتکاب معاصی بازدارد، زمینه برای رو آوردن مردم به طاعت الهی که هدف از خلقت انسان­ است، فراهم­تر می­شود.

همچنین جریان عادت نشان می­دهد که وجود رئیس مردم را به صلاح نزدیک­تر و از فساد دورتر می­کند. با وجود وی فتنه­ها خاموش می­گردد. از این رو رهبری یکی از اساسی­ترین ارکان نظام حکومتی به شمار می­رود. شناخت رهبر و ویژگی­های آن از دیدگاه ایدئولوژی اسلام، زمینه را برای آشنایی با دستگاه حکومتی جامعه آرمانی هموارتر می­سازد. چون هيچ جامعه­اي بدون رهبر بقا و دوام نخواهد يافت، نظام همه امور، در گرو وجود مديريّت صحيح است، لذا هر جمعيتي وقتي بخواهند تشکيل شوند، در بين خود رئيس و رهبري را انتخاب      مي­نمايند و اين مسأله عملاً مورد اتفاق همه ملل بوده و هست،اگر چه در نوع و شکل آن و فردي يا گروهي بودن

آن تفاوتها و نظرات مختلف دارند. (مصباح یزدی، 1389 ه ش، ص 373)

 بر اساس تعالیم وحیانی، اسلام شایستگی و توانایی زمامداری نظام حکومتی را منحصر در «امام» می­داند.

کاوش براي شناختن امام به اين جهت واجب است که حداقل اين احتمال در بين است که شخصيتي باشد که اطاعت او به حکم خدا بر ما واجب و بر امور ولايت بين است. مفسر قرآن و مبين احکام و رهبر دين و دنياي مردم باشد، و با اين احتمال، عقل ما را به کاوش پیرامون آن و شناسایی آن موظف مي­نمايد. اگر در اين وظيفه مسامحه شود و چنين شخصيتي وجود داشته باشد که شناخته نشود، عذری وجود نخواهد داشت و الزام عقلی و وجدانی وجود دارد تا این احتمال نفی یا اثبات شود.( صافی گلپایگانی، 1387 ه ش، برگرفته از نرم افزار موعود)

علاوه بر اين، در مورد شناخت امام، قرآن و احاديث نيز دلالت و صراحت دارند مثل آيه« يَأَيهَُّا الَّذِينَ ءَامَنُواْ أَطِيعُواْ اللَّهَ وَ أَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَ أُوْلىِ الْأَمْرِ مِنكمُ‏ْ» (نساء، 59)

اي کساني که ايمان آورده ايد، خداي را اطاعت کنيد و رسول و صاحبان امر از خويش را فرمان بريد. روشن است طبق اين آيه اطاعت ولي امر واجب است، و آن بدون شناخت او امکان پذير نيست. از اين جهت شناختن امام واجب است، بنا براين هيچ کس در ترک معرفت امام و تحقيق و کاوش از اين موضوع معذور نمي­باشد.

نتیجه گیری:

جامعه در راستای  تامین سعادت و همچنین حفظ استقلال و امنیت همه جانبه ،نیازمند نهاد توانمند سیاسی-حکومتی است. وجود نهادی تصمیم­گیر در راس امور اجتماعی برای اجرای قوانین لازم است و صرف قانون بدون ­اجرای آن به دست حاکم بی­اثر خواهد بود. اگر در میان مردم حاکم و زمامدار مطاعی باشد که برای استقرار عدالت در جامعه بکوشد و با هرگونه ظلم و فساد و تجاوزی مبارزه کند و مردم را به انجام وظایف دینی واردار کرده و از ارتکاب معاصی بازدارد، زمینه برای رو آوردن مردم به طاعت الهی که هدف از خلقت انسان­ است، فراهم­تر می­شود. این مهم در متکامل­ترین جامعه که طبق شواهد قرآنی و روایی، جامعه مهدوی است به عالی­ترین مرحله می­رسد.

از شرایط منحصر به فرد دوران دولت مهدوی، شرایط سیاسی آن و تفوق بر تمامی دول و ملل عالم که در هیچ دوره­ای از زمان انبیاء -علیهم السلام- و ائمه معصومین -علیهم السلام- چنین شرایطی فراهم نشده است. از   برنامه­های امام مهدی -عجل الله تعالی فرجه الشریف- تشکیل حکومت فراگیر جهانی است و اداره همه اجتماعات از یک نقطه و با یک سیاست است. بر این اساس آنچه از زیبایی­ها و خوبی­ها در سایه حکومت او به وجود آید سراسر زمین را فراخواهد گرفت. 

در سايه­ي اقدام­هاي اصلاحي امام زمان -عجل الله تعالی فرجه الشریف- ريشه­هاي اختلاف و دوگانگي از بين مي­رود و ملت­هاي مسلمان تبديل به امت واحد اسلامي مي­شوند و حکومت جهاني مهدوي شکل مي­گيرد. دولت آن حضرت، تمامي جهان را فرا خواهد گرفت و حکومت جهاني تشکيل خواهد شد. طبق بشارت الهي، اين دولت جهاني، عدالت را در سراسر زمين مستقر کرده و همه از مزاياي آن بهره‏مند خواهند شد.  بنابراین نظام عادلانه­ای که امام مهدی -عجل الله تعالی فرجه الشریف- برپا خواهد کرد، دولتی است که پس از آن برای آن دولتی نخواهد بود و در حقیقت تاریخ جدیدی از حیات بشر شروع خواهد شد که سراسر در زیر حاکمیت الهی به سر خواهد برد.

فهرست منابع:

* قرآن کریم

* امام علی ابن ابی طالب -علیه السلام-، نهج البلاغه، مترجم: زمانی، مصطفی، چاپ دوازدهم، تهران: مؤسسه انتشارات نبوی، 1377هـ ش.

1-ابن ابی زینب، محمد بن ابراهیم (شیخ مفید)، الغیبة، محمد جواد غفاری، بی چا، تهران: نشر صدوق، بی تا.

2- ابن بابویه، ابو جعفر محمد (شیخ صدوق)، کمال الدین و تمام النعمة، منصور پهلوان، چاپ اول، قم: دارالحدیث، 1380 ه ش.

3- ___­­­­­­­­______________________، معانی الاخبار، بی چا، قم: موسسه النشر السلامی،1416ه ق.

4- بالا دستیان، محمد امین، حائری پور، محمدمهدی، یوسفیان، مهدی، نگین آفرینش، چاپ بیست و دوم، تهران: بنیاد فرهنگی مهدی موعود -عجل -، 1388 ه ش.

5-بحرانی، سید هاشم ابن سلیمان، غایه المرام، بی چا، بیروت:موسسه الاعلمی، 1107ه ق.

6-بوتومور، بی. تی، جامعه شناسی، سید حسن منصور و سید حسن حسینی، چاپ سوم، تهران:  امیرکبیر، 1357 ه ش.

7- جوادی آملی، عبدالله، جامعه در قرآن، چاپ سوم، قم:  نشر اسراء، 1389ه ش.

8- _____________، امام مهدی -عجل - موجود موعود، چاپ هشتم، قم: نشر اسراء، 1390 ه ش.

9- حکیمی، محمد رضا، چگونگی زندگی و آینده انسان و اسلام، چاپ سوم، قم: بوستان کتاب، 1380 ه ش.

10- صافی گلپایگانی، لطف الله، به سوی دولت کریمه، بی چا، قم: مسجد مقدس جمکران‏‫، ۱۳۹۰ ه ش.

11- _______________، نظام امامت و رهبری، بی چا، قم: دفتر نشر آثار حضرت آیه الله العظمی صافی گلپایگانی، 1387ه ش.

12- _______________، نوید امن و امان، بی چا، قم: دفتر نشر آثار حضرت آیه الله العظمی صافی

گلپایگانی، 1386ه ش.

13- صدر، سید محمد، تاریخ پس از ظهور، حسن سجادی پور، چاپ اول، تهران: موعود عصر –عجل الله تعالی فرجه الشریف -، 1384 ه ش.

14- طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ پنجم، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1417ه ق.

15- طبرسی نوری، حسین، نجم الثاقب، بی چا، قم: مسجد مقدس جمکران، 1380ه ش.

16- طوسی، محمد بن حسن(شیخ طوسی)، الغیبة، چاپ اول، تهران: موسسه معارف اسلامی، 1411ه ق.

17- طوسی، محمد بن نصرالدین، شرح الاشارات و التنبیهات، چاپ اول، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، 1384ه ش.

18- عابدین زاده، سید محمد، مهدی -عجل الله تعالی فرجه الشریف- در قرآن، بی چا، تهران: بنیاد فرهنگی مهدی موعود -عجل -، بی تا.

19- فیاض لاهیجی، عبدالرازق، گوهر مراد، چاپ اول، قم: موسسه الهادی، 1383ه ش.

20- کارگر، رحیم، جهانی شدن و حکومت جهانی حضرت مهدی -عجل -، بی چا، تهران: بنیاد فرهنگی مهدی موعود –عجل الله تعالی فرجه الشریف-، بی تا.

21- ________، آینده جهان، چاپ اول، تهران: بنیاد فرهنگی مهدی موعود –عجل الله تعالی فرجه الشریف-، 1386ه ش.

22- کلینی، محمد ابن یعقوب، اصول کافی، سید جواد مصطفوی، بی چا، قم: دار الحدیث، 1429ه ق.

23- گنجی، حسین، امام شناسی، چاپ اول، تهران: آشیانه مهر، 1386ه ش.

24- مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار الجامعة لدُرر اخبار الائمة الاطهار ، چاپ سوم، بیروت:  موسسه الوفاء، 1403 ه ق.

25- محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمة، بی چا، قم: دارالحدیث، 1385ه ش.

26- مصباح یزدی، محمدتقی، آموزش عقائد، چاپ اول، قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1389ه ش.

27- ______________، جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن، چاپ ششم، تهران: نشر بین الملل، 1388 ه ش.

28- مهیار، رضا، فرهنگ ابجدی، چاپ دوم، تهران: اسلامی، 1376ه ش.

29- موسوی خمینی، سید روح الله، چهل حدیث، چاپ پنجاهم، تهران: موسسه نشر آثار امام خمینی، 1389ه ش.

30- _________________، صحیفه امام، چاپ اول، تهران: موسسه نشر آثار امام خمینی ، 1378ه ش.

31- هدایت نیا، فرج الله، امام مهدی -عجل - در نگاه امام خمینی، بی چا، بی جا: بی تا.