« تغذیه در طبّ ایرانی اسلامی »
زهرا امامی
چکیده :
از آنجا که تغذیه در سلامت جسمی و روحی افراد تأثیر زیادی دارد موضوع این تحقیق تغذیه در طب ایرانی – اسلامی است که اهمیت این مورد را از نظر سنت ها و روایات و احادیث اسلامی بررسی می کند و به بایدها و نبایدهایی که در خوردن باید رعایت شود اشاره دارد. از جمله آداب غذا خوردن و میوه خوردن و آب خوردن را بازگو می کند. از غذاهای ممنوعه سخن به میان آمده و توصیه به استفاده غذاهای مفید می کند که رعایت کردن این موارد می تواند تا حد زیادی از بیمار شدن جلوگیری کند.
مقدمه :
به نام خداوند که به لطف فیض دمادمش، هستی ستاره باران نور و تازگی است و درود بی پایان او بر پیامبر اسلام و خاندان پاک او که طبیبان عاشق و حیات آفرینند. بخش مهمی از سبک زندگی افراد به طور روزانه شکل یافته از عاداتی خاص در نوع و کیفیت تغذیه، رعایت بهداشت، ورزش، حفظ شادابی، نشاط و… است که تمامی عادات و رفتارهای روزانه ما نشأت گرفته از فرهنگ حاکم بر اندیشه و رفتار ماست. به طور مثال فرهنگ استفاده از داروهای شیمیایی در درمان، فرهنگ استفاده از عمل جراحی برای درمان ساده ترین بیماری ها که از علم پزشکی غربی نشأت می گیرد که بسیاری از عادات فرهنگی مردم شده است.
از مهمترین آموزه های طبیعت در حفظ سلامت و درمان بیماری ها توجه به غذاست.
این توجه در طب ایرانی در درک اخلاطی از وجود انسان و نسبتی که از این منظر با همه پدیده های هستی برقرار می کند، ریشه دارد. پدیده هایی که خود تیر هر یک دارای مزاجی ویژه اند و بر هر انسانی که قهرا مزاجی خاص خود را دارد از دریچه سلامت و بیماری اثر می گذارند. در یک جمله ساده باید گفت : «هر چیزی خوردنی نیست و هر کسی نمی تواند هر چیزی را بخورد.»
سال ها تحقیق و مطالعه پی گیر در متون طب سنتی و تجربه آموزه های شریف آن بر بالین بیماران، ما را بر آن داشت که به قدر بضاعت، کتابی گرد آوریم که در عین وفاداری به آن متون، به زبانی تازه، راوی درس های نابشان در زمینه جهانی تغذیه و شقوق آن باشد.
مفاهیم کلید واژه ها :
تغذیه
طبّ
ایرانی
اسلامی
سؤال اصلی : تغذیه در طب ایرانی اسلامی
سؤالات فرعی : 1- نقش تغذیه در سلامتی چیست؟
2- اسلام خوردن چه غذاهایی را توصیه کرده است؟
3- از خوردن چه غذاهایی باید پرهیز کرد؟
روش تحقیق : توصیفی
پیش فرض های پژوهش : من پیش بینی می کنم که بعد از این تحقیق هم خودم در مورد تغذیه و بایدها و نبایدهای آن و هم دیگر دوستان مواردی را بیشتر رعایت خواهیم کرد و اهمیت این موضوع در نظر دیگران بیشتر می شود.
ضرورت انجام طرح : در عصر امروز، باتوجه به عواملی که خودم شاهد آن ها هستم و باتوجه به علاقه ای که در این زمینه پیدا کرده ام و کتاب و سی دی در این زمینه را مطالعه می کنم، اهمیت انجام این تحقیق را برایم بیشتر کرد.
از جمله این عوامل می توان به افزایش بیماری ها در کشور و هزینه های سنگین درمانی و همچنین عوامل کاهش عمر اشاره کرد. همچنین باتوجه به اینکه ما روایات و احادیث زیادی در زمینه تغذیه از پیامبر و امامان معصوم داریم که کمتر آن ها را می شنویم و برای مطالعه آن قدمی بر می داریم و از آنجا که پیامبر و امامان ما الگوی ما هستند، از نظر من در سلامتی و تغذیه خودمان نیز باید آن ها را الگو قرار دهیم. اگر مردم اطلاعاتی در این زمینه به دست آورند. خیلی از مشکلات جسمی و روحی آنان برطرف می شود.
پیشینه پژوهش : کتاب زندگی سالم، ضروریات شش گانه حفظ سلامتی در طب سنتی، اسلامی نوشته امیرحسین شهگلی است. ناشر : انتشارات بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق (ع) ویراستار نگارش، متن : مهدی محدثی.
ویراستار محتوایی : عبدالحمید بیات – کمیل شعیبی
این کتاب ده فصل دارد که شش اصل که از ضروریات حفظ سلامتی است دارد که این اصول عبارت اند از هوا، تغذیه و نوشیدنی، خواب و بیداری، ورزش، مسائل روانی و دفع مواد زائد. درباره هر یک از این اصل ها مفصل در این کتاب صحبت شده است.
بیان مسئله :
تغذیه در طب ایرانی – اسلامی یعنی تمام خوراکی ها و نوشیدنی هایی که در پزشکی سنتی و همچنین پزشکی اسلامی ما وجود دارد که از غذاهای سالک که در گذشته ما و همچنین زمان پیامبر و امامان ما وجود داشته است، صحبت می کند و به ما آداب و رسوم درست استفاده از طعام ها را می آموزد.
فصل دوم :آشنایی با ارکان و مزاج ها
شاید بتوان گفت که مزاج شناسی مهم ترین بخش در فهم طب سنتی ایران و هم چنین طب اسلامی است. همواره تفاوت بین افراد توجه ما را به خود جلب می کند. این تفاوت ها در عالم خلقت از جمله بزرگترین آیات الهی است. چنانکه خداوند متعال در آیه 22 سوره روم به آن اشاره نموده است :
«و از آیات او آفرینش آسمان ها و زمین، تفاوت زبان ها و رنگ های شماست در آن نشانه هایی است برای عالمان» لازمه شناخت راز این تفاوت ها و نحوه اصلاح یا کنار آمدن با آن ها، درک درست بحث مزاج شناسی است.
الف) ارکان
حکما معتقد بودند که انسان، حیوان، گیاه و… همه از چهار عنصر یا رکن اصلی تشکیل شده اند. این چهار رکن عبارتند از : آتش، هوا، آب و خاک
1) آتش : طبیعت آتش گرم و خشک است. خصوصیت آتش ایجاد لطافت و نفوذ در جسم و سبکی و کم کردن سردی است. یعنی هر جسمی که در آن عنصر آتش بیشتر باشد، چابکتر و سریعتر حرکت می کند و نفوذ بیشتری دارد.
2) هوا : طبیعت هوا گرم و تر است. هوا شکل پذیری و روانی بیشتری نسبت به آب دارد و نقش آن ایجاد لطافت و سبکی بوده و بین اجزا و ذرات اجسام، تخلخل و فاصله ای ایجاد می کند. کسانی که عنصر هوا در بدنشان زیادتر است، استخوان بندی درشت تری دارند زیرا هوا در بین ذرات استخوانی آن ها فاصله ایجاد کرده است.
3) آب : طبیعت آب سرد و تر است. خصوصیت آب ایجاد شکل پذیری و قابلیت انعطاف در اجسام است. اگر در ارکان تشکیل دهنده بدن یک فرد، عنصر آب زیادتر باشد، آن فرد در برخورد ما مسائل، انعطاف پذیرتر خواهد بود.
4) خاک : طبیعت آن سرد و خشک است. خصوصیت خاک ایجاد پایداری و استحکام و ثبات در اجسام است.
ب) انواع مزاج ها
1) مزاج گرم و خشک : خصوصیات جسمی : این افراد لاغر اندام هستند. گرمایی هستند و تحمل فصل تابستان را ندارند. تمایل به خوردن ترشی ها مثل لواشک و سرکه دارند و همچنین تمایل به خوردن خوراکی های سرد مثل خیار و کاهو دارند. رنگ چهره و سفیدی چشم آنها به زردی می زند. خصوصیات روانی : زود عصبانی شده و زود هم آرام می شوند. افرادی پر جنب و جوش و باهوش هستند.
2) مزاج گرم و تر : خصوصیات جسمی : این افراد درشت اندام بوده، دارای پوستی سرخ و سفید و موهای پرپشت هستند. خواب خوبی دارند. این افراد نه تحمل گرمای زیاد را دارند و نه تحمل سرمای زیاد. علاقه به شیرینی و ترشی دارند و تقریبا همه نوع غذا را می خورند.
خصوصیات روانی : انسان هایی شجاع و جسور بوده و معمولا پیشرو و رهبر گروه می باشند. به طور معمول انسان هایی آرام هستند. افرادی خون گرم هستند و علاقه مند به شعر و موسیقی می باشند.
3) مزاج سرد و تر : خصوصیات جسمی : این افراد چاق و پرچربی هستند. پوست سفید و موهای کم پشت دارند. خواب زیادی دارند. تمایل به خوردن گرمی ها مثل شیرینی و ادویه دارند. فصل تابستان فصل مطلوب آن هاست. تشنه نمی شوند و دهان مرطوبی دارند.
خصوصیات روانی : این افراد کم انرژی و کند هستند. معمولا صبور و آرام هستند. معمولا در کارهایی که نیاز به صبر زیاد دارد موفق ترند و از فعالیت های بدنی زیاد و سریع معمولا اجتناب می کنند.
4) مزاج سرد و خشک : خصوصیات جسمی : این افراد اندامی لاغر دارند. کم خواب بوده و بینی خشک دارند به شیرینی ها و گرمی ها تمایل بیشتری دارند. در فصل بهار راحت ترند.
خصوصیات روانی : افراد دارای مزاج سرد و خشک افرادی دقیق، منظم، دوراندیش و محاسبه گر هستند و بسیاری از دانشمندان در این دسته مزاجی قرار دارند.
فصل سوم :اهمیت تغذیه در سلامتی در اسلام
حفظ سلامتی و درمان با خوردنی ها و آشامیدنی های مناسب از اهمیت خاص برخوردار است. از آنجا که غذا ماده اولیه خون (صفرا و سودا و دم و بلغم) است و بیماری حاصل به هم ریختن این 4 خلط است، بنابراین اگر کسی بدون پرهیز در تغذیه درمان را شروع کند، موفق نخواهد شد. برای شروع کار درمانی باید از پرهیز شروع کرد نه دارو.
الف) در آیات و روایات
در قرآن آیاتی به مسئله تغذیه پرداخته شده است به برخی از آن ها اشاره می کنیم :
(فَلیَنظُرِ الإِنسانُ إِلی طَعامِهِ) از این آیه فهمیده می شود که انسان باید نکات زیر را در مورد غذایش بداند : انسان باید دقت کند که چیزی می خورد؟ این غذا از کجا آمده است؟ آیا خمس مال داده شده است یا نه؟ چه سود و زیانی به حال بدن دارد؟
خداوند بین تغذیه کافران و مؤمنان تفاوت قائل شده است. در مورد کافران می فرماید :
(وَ الَّذینَ کَفَرُوا یَتَمَتَّعُونَ وَ یَأکُلُونَ کَما تَأکُلُ الأَنعام) توضیح آن که حیوانات علف می خورند بی آنکه بدانند از کجا آمده، حلال است یا حرام؟ غصبی است یا مباح؟ کافران نیز غذا می خورند بی آنکه به رجس و پلیدی و حلال و حرام بودن آن توجه داشته باشند از این رو فرجام مشابه دارند. آیه دیگری در قرآن آمده است که امیرالمؤمنین (ع) می فرماید : همانا در قرآن آیه ای است که کل طب در آن جمع است (کُلُوا وَ اشرَبوا و لا تُسرِفوا إِنَّهُ لا یُحِّبُ المُسرِفینَ) بخورید و بیاشامید و در خوردن و آشامیدن زیاده روی نکنید که خدا آنان را که اسراف و زیاده روی می کنند، دوست ندارد.
در روایات به مسئله پرهیز و اهمیت تغذیه در بیماری و درمان بسیار تأکید شده است.
به عنوان مثال، روایت شده که «معده خانه بیماری ماست و پرهیز، رأس همه درمان هاست» و یا «تندرستی جز با پرهیز به دست نمی آید.»
ب) در نظر حکما : «سعی کن غذای تو دوای تو و دوای تو هم غذای تو باشد.»
حکمای سنتی در شروع کار درمانی، ابتدا از دو جهت به تغذیه می پرداختند :
اولا، بیمار را از مصرف غذاهای مضر پرهیز می دادند، مثلا کسی که ضعف چشم دارد، باید از خوردن عدسی و شامی پرهیز کند و یا کسی که مشکل قلبی و یا ضعف قلب دارد، باید از خوردن زردچوبه، دوغ و بنفشه پرهیز کند.
ثانیا، قبل از شروع تجویز دارو، غذاهای مفید را برای بیمار تجویز می کردند. مثلا در درمان یبوست روده به جای استفاده از داروهای قوی مثل سنا که عارضه دارد، می توان با تغییر رژیم غذایی و خوردن نان سبوس دار، آلوی رسیده، انجیر، شیر، خاکشیر و گل قند، بیماری را درمان کرد.
ج) قرآن و طب درمانی
1) عسل : «پروردگارت به زنبوران عسل که از کوه ها و درختها و داربستهایی که مردمان می سازند، خانه هایی برگزینند. پس از همه میوه ها بخورید و راههائی را بپیمائید که خدا برای شما تعیین کرده است و در اختیارند. از درون زنبورعسل مایعی بیرون می تراود که رنگهای مختلفی دارد. در این (مایع رنگارنگ)، بهبودی مردمان نهفته است. بی گمان در این نشانه روشنی است برای کسانی که می اندیشند.» سوره نحل / 68 – 69
عسل، مهمترین منبع برای قند طبیعی است و حاوی مجموعه ای از ویتامین هاست همچنین حاوی انواع مختلفی از پروتئین ها و املاح معدنی است. عسل در درمان بسیاری از بیماری ها از جمله بیماری های قند، پوست، تنفسی، گوارش، قلب و کلیه و چشم، گوش و حلق و بینب و همچنین در پیشگیری از خطرات انواع اشعه و سرطان مؤثر است.
2) روزه : «ای کسانی که ایمان آورده اید، بر شما روزه واجب شده است، همانگونه که بر کسانی که پیش از شما بوده اند واجب بوده است، تا باشد که پرهیزگار شوید.» سوره بقره / 183
روزه، یک سازماندهی حیاتی غذایی و دوره ای است که انسان مؤمن در هر سال، یک ماه به آن ملتزم می شود. روزه تأثیر عمیقی در روح و جسم انسان دارد. به واقع روزه تدبیری بازدارنده در برابر بیماری ها می باشد و شاید دستگاه گوارش مهمترین تأثیر را از روزه دریافت کند.
روزه در درمان بیماری هایی از قبیل : بیماری های دستگاه گوارش، چاقی، التهاب مزمن کلیه، آسم، اختلالات روحی روانی و انسداد عروق، فشار خون مؤثر است.
فصل چهارم :تغذیه
در طب ایرانی، اسلامی
امیرالمؤمنین (ع) فرمودند : کسی که با شکم خالی و معده پاکیزه غذا بخورد و آن را خوب بجود و قبل از سیر شدن دست از خوردن بکشد و مانع تخلیه معده و روده خود نشود، تا زمان مرگ به هیچ مرضی مبتلا نمی شود.
- نکات اساسی در تغذیه
الف) آداب غذا خوردن : نیم ساعت قبل از غذا یک لیوان آب را در سه جرعه بنوشید.
قبل از احساس گرسنگی واقعی نباید به غذاخوردن پرداخت. از سوی دیگر قبل از احساس سیری کامل باید دست از غذا خوردن کشید و نباید تمام حجم معده را از غذا انباشته کرد. در غذا خوردن باید حد اعتدال را رعایت کرد. رعایت ترتیب خوردن غذاها و پرهیز از درهم خوری از دستورات حفظ سلامتی است. افراط در مصرف غذاهای با طبیعت گرم یا سرد سبب ایجاد سوء مزاج گرم یا سرد در کبد و کل بدن می شود. لذا افراط در هیچ یک صحیح نیست. با دست راست غذا بخورید. قبل از غذا و بعد از غذا دو بار انگشت خود را به نمک بزنید و به دندان های خود بکشید. در روایات اسلامی آمده که این کار، 7 نوع بیماری را دفع می کند بعد از غذا خلال نمائید.
ب) آداب آشامیدن : پیش از آشامیدن آب «بسم الله» و بعد از آن «الحمدالله» بگویید.
به سه نفس آب بیاشامید. از ظروف چینی و یا قدح سفالی صاف و سفید استفاده کنید. در روز ایستاده و در شب نشسته آب بنوشید. زمان که عطش واقعی حاصل شد آب بنوشید. بعد از آشامیدن آب حضرت اباعبدالله (ع) و اهل بیت ایشان را یاد کنید.
آداب میوه خوردن : میوه را قبل از مصرف با آب بشویید. به هنگام خوردن نام خدا را به زبان بیاورید. از چند نوع میوه همزمان استفاده نکنید. هر میوه را در قصلش بخورید. به هنگام دیدن میوه نوبر خدا را یپس گویید. میوه ها را با پوست بخورید، چون پوست میوه ها در معرض نور مستقیم آفتاب قرار دارد. حاوی انواع ویتامین ها و فیبر است که برای سلامتی مفید است.
پرهیز از خوردن غذاهای مضر
الف) داروی شیمیایی : کشور ما در مصرف بی رویه داروهای شیمیایی و صنعتی رکورد جهانی دارد. پروفسور ماژاندی می گوید : «سلامت افرادی که دارو کم مصرف می کنند، رضایت بخش تر از وضع سلامت افرادی است که مقدار زیادی دارو مصرف می کنند و افرادی که اصلا به مصرف دارو نیازی پیدا نمی کنند، از همه سالم تر هستند.» آثار زیان مند داروها در بدن انسان دقیقا شبیه آثار تباهی آور و مسموم کننده صنایع و تکنولوژی در طبیعت است. تکنولوژی جدید طبیعت را مسموم کرده و داروهای جدید بدن آدمی را. توضیه اینکه قبل از هر چیز به پیشگیری بیندیشیم. تا بیمار نشویم سراغ دارو نرویم، سعی کنیم در مواردی که امکان دارد، با درمان های خانگی و جایگزین از مراجعه به پزشک و داروخانه پرهیز کنیم. همه ما باید در خانه مان یک کیسه آب گرم و وسایل بادکش داشته باشیم. در گرفتگی عضلات و درد کلیه و کتف و کمر و درد شکم از آن ها استفاده کنیم علاوه بر این، روغن مالی در بیماری های سرد و گرم به ما یاری رسان خواهد بود.
ب) غذاهای بسته بندی : الان تقریبا همه چیز با بسته بندی دست ما می رسد. حتی خشکبار و موادی مانند حبوبات که تا چند وقت پیش به شکل فله ای وجود داشت. بسته بندی یک کالا زمینه رقابت، تبلیغات تجاری کردن و سودآوری کالا را فراهم می کند. در سرمایه داری آنچه در اولویت قرار دارد، سود است نه سلامت. فرآیندهایی مثل افزودن رنگ ها و اسانس های شیمیایی، گرمی دادن زیاد غذاها باعث فساد غذاها و ایجاد بیماری های جدید می شود. غذاهای صنعتی و بسته بندی یک غذای صادقانه نیست. صادقانه قیمت گذاری نشده، صادقانه تولید نشده، صادقانه فرآوری نشده و صادقانه مشتری را در سیر تولید خود قرار نداده است. غذای صنعتی هیچ چیز صادقانه ای ندارد. تا در سیر تولید غذایمان قرار نگیریم، نمی توانیم به آنچه می خوریم اعتماد کنیم. توجه اینکه از فروشگاه های زنجیره ای کمتر خرید کنیم. از ظرف های یکبار مصرف کمتر مصرف کنیم.
- چیزهایی را هم که قابلیت تهیه توسط خانم ها در منزل را دارد، در منزل خود تهیه کنیم.
درمان همه بحران های ناشی از غذای بسته بندی و شیمیایی، استفاده از غذای بومی و فعلی و فله ای است.
ج) فست فودها : یکی از مضرترین موادغذایی موجود در سیستم غذایی ما فست فودها هستند. فست فودها همانطور که از نامشان بر می آید، غذاهای سریعی هستند که با زندگی ماشینی جدید سازگاری دارند. در زندگی شهری خانواده ها مجبور هستند همه موادغذایی موردنیاز خود را از بیرون تهیه کنند. فست فودها به شدت سودا زا هستند و بیماری های سوداوی تولید می کنند. فست فودها غلیظ کننده خون و مولد بیماری های صعب العلاجی چون : سرطان، گرفتگی عروق، وسواس، واریس، بواسیر، سکته، فلج، لقوه (کجی دهان) و بیماری های پوستی و… هستند. علاوه بر استفاده از مواد اولیه نامرغوب در فست فودها، استفاده از روغن سرخ کرده و دودی کردن و سرخ کردن غذا، همه باعث ایجاد بیماری های سوداوی و سوختن اخلاط و سرطان و دیگر بیماری های صعب العلاج می شود. یکی دیگر از پیامدهای فست فودها افزایش مصرف گوشت است. گوشت خواری (به معنای زیاده روی در مصرف گوشت) یک رژیم غذایی غربی است که بهترین ظهور آن در فست فودها و رستوران هاست.
گوشت مورد استفاده غربیان، گوشت گاو و خوک و سپس مرغ و گوسفند است. نوصیه اینکه اولین گام برای حذف و یا کم کردن سهم فست فود در سبد غذایی مان، نزدیک کردن محل زندگی به محل کار است. سهم گوشت را در غذایمان کمتر کنیم و اگر خواستیم غذای فست فودی بخوریم گوشتی نباشد. اصل در غذا درست کردن، پخت آرام آن است؛ بنابراین باید غذا به آرامی پخته شود.
توصیه های مفید در استفاده از موادغذایی
الف) انواع گوشت ها : در احادیث به خوردن گوشت گوسفند و شتر سفارش شده و از آن ها به عنوان گوشت مفید و صالح یاد شده است و خوردن گوشت گاو، مذمت شده است و آن را معادل و برابر با مرض و بیماری دانسته اند. در مورد گاو فرموده اند : «شیر گاو دوا است و روغنش شفا و گوشتش مرض است و این در حالی است که در تغذیه مرسوم و جدید، گوشت گاو به علت نداشتن چربی بهترین گوشت معرفی می شود. علاوه بر روایات دینی ریشه در تعلیمات حکما نیز دارد که گوشت گاو گوشتی است غلیظ و دیر هضم و سودازا و عامل بیماری های سوداوی.»
خداوند در قرآن یکب از حکمت های رام شدن دریا برای انسان را خوردن گوشت تازه بیان کرده است. «و هو الذی سَخَّرَ البَحرُ لِتأکُلُوا فیه لحما طَرِیّا» ماهی غذایی سریع الهضم است، اما سردیش بالاست. به همین دلیل برای تابستان غذای خوبی است و حتما باید با فلفل و خرما و دیگر ادویه خورده شود. گوشت گوسفند بهترین گوشت هاست. طبع آن گرم و تر و سریع الهضم و خون ساز، چاق کننده بدن و موافق ترین گوشت برای بدن انسان است.
در مورد گوشت شتر فرموده اند : «شتر را جز مؤمن نمی خورد». گوشت شتر دیرهضم و گرم و خشک است. و به دلیل دیرهضمی و تولید خون غلیظ و سودایی، باید با ادویه گرم و سرکه و آب لیمو پخته شود.
گوشت مرغ هم گوشتی سریع الهضم و خون ساز است. باید از گوشت مرغی خورده شود که در هوای آزاد بزرگ شده باشد و در فضای مرغ داری رشد نکرده باشد.
ب) انواع روغن ها : مصرف روغن نباتی و کره گیاهی در بدن باعث رسوب کلسترول در دیواره رگ ها تنگی عروق قلب، افزایش فشار خون و کاهش کلسترول خوب می شود. توصیه می شود به جای استفاده از آن ها از روغن های حیوانی یا روغن زیتون، کنجد، هسته انگور، ذرت و آفتاب گردان طبیعی براساس مزاج استفاده شود. با سرخ کردن غذا، دمایی بالاتر از 150 درجه سانتی گراد به وجود می آید که باعث می شود بخش عمده ای از املاح معدنی، ویتامین ها و آنزیم های مهم و مفید غذایی از بین برود. غذاها در اثر سرخ کردن، دیر هضم شده، سیستم گوارش بدن را مختل و آن را خسته و فرسوده می کنند. توصیه می شود به جای آن از کباب، بخارپز یا آب پز کردن غذاها استفاده شود.
ج) انواع نوشیدنی ها : مصرف نوشیدنی های صنعتی باعث پوسیدگی دندان ها، چاقی، سوء تغذیه، سنگ کلیه، چین و چروک پوست، پوکی استخوان، بیماری های کبدی، دیابت، آلرژی، کاهش حافظه و بیماری های قلبی و عروقی و… می شود. علاوه بر رنگ ها و اسانس ها، شیرین کننده های مصنوعی و مواد ناسالم دیگر به کار رفته در آبمیوه ها و نوشیدنی های صنعتی، بسیاری از آن ها در بطری های پلاستیکی هستند که این بطری ها دارای ماده ای به نام بیس قبول A هستند. این ماده مختل کننده عملکرد غذه درون دیز است که ممکن است بر روی عملکرد تیروئید در انسان، به خصوص در جنین اثر داشته باشد. مصرف زیاد نوشابه های انرژی زا موجب تهوع، اسهال و استفراغ، نفخ و دل درد، بی خوابی و تحریک پذیری می شود. توصیه می شود به جای نوشیدنی های صنعتی از انواع شیرهای گیاهی مانند : شیر بادام، شیر گردو، شیر پسته، شیر فندق، شیر خرما و غیره یا از انواع شربت های طبیعی نظیر شربت عسل با آب لیمو ترش تازه، شربت شاه توت و انواع دم کرده های گیاهی سنتی و… استفاده شود.
د) انواع ظروف غذا : ظروف سفالین که در قدیم از آن ها استفاده می شد، ظروف خوبی برای پخت و پز نگهداری غذا بودند. ظروف چدنی و سنگی نیز برای طبخ غذا مناسب هستند.
ظروف مسی اگر قلعی نباشد، یعنی قلع اندود نشده باشد، پختن و خوردن غذا در آن مناسب نیست، مداومت بر خوردن غذا در ظرف مسی بی قلع، باعث جذام است، چون زنگ می زند. استفاده از ظروف آلومینیومی و استیل و تفلون و ظروف پلاستیکی برای پخت و پز صحیح نیستند. برای نگهداری غذا می توان از ظروف چینی و پیرکس و ظروف چوبی استفاده کرد.
هـ) انواع فرآورده های لبنی : شیر و سایر مواد لبنی پاستوریزه به دلیل از دست دادن بیش از حد چربی و وجود مواد نگهدارنده، طبعی سرد و تر داشته و می توانند باعث ایجاد عوارض مختلفی از جمله سردرد، خواب آلودگی، فراموشی، بیماری های گوارش و روماتیسم و… شوند و استفاده از آن ها برای بیماران بلغمی و مبتلایان به بیماری های مفصلی ممنوع است.
توصیه می شود به جای آن ها از لبنیات محلی به همراه مصلحات آن استفاده شود. مصرف محصولات لبنی ارگانیک و طبیعی نسبت به انواع غیرارگانیک، فرد را با خطر کمتری از ابتلا به اگزما و بیماری های دیگر مواجه می کنند.
رژیم غذایی استاندارد
1) صبحانه : نان سنگل با مربای بالنگ یا مربای به، سیب، زنجبیل بدون شیره (فقط میوه مربا میل شود)، عسل، شیره انگور، بدون چای.
2) ناهار : چلو (برنج آبکش شده به همراه سماق یا کمی زیره یا گشنیز با گوشت راسته گوسفندی بدون چربی یا گوشت سینه مرغ بدون چربی به صورت کباب یا ته چین یا آب پز کم آب.
3) شام : مثل ناهار میل شود یا از فالوده سیب استفاده شود. به این ترتیب که 2 – 3 عدد سیب پوست کننده شیرین رسیده رنده شده یا یک قاشق غذاخوری شکر، 1 قاشق مرباخوری تخم خرفه نیم کوب شده، با 2 قاشق غذاخوری گلاب یا عرق بیدمشک با نان سنگک میل شود.
زمان غذاخوردن منظم و سر ساعت باشد مثلا 8 صبح، 1 عصر و 8 شب. بین وعده های غذایی چیز دیگری غیر از آب و چای ننوشید. (البته اگر منع مصرف آب و چای ندارید). در صورت احساس ضعف 1 قاشق مرباخوری عسل بدون موم به صورت زیرزبانی استفاده شود. مصرف نوشیدنی ها از نیم ساعت قبل تا 2 ساعت بعد از غذا ممنوع می باشد.
نکته : این رژیم برای انواع بیماری ها به خصوص بیماری های گوارشی مفید است.
مدت مصرف معمول این رژیم 2 – 4 هفته است و بسته به نظر پزشک می تواند بیشتر یا کمتر شود.
نتیجه گیری : آنچه از این مطلب می توان نتیجه گرفت اینکه تغذیه یکی از نیازمندی های بشر از ابتدا تا الان بوده است و اهمیت ندادن به تغذیه مناسب نتایج ناگواری را به بار خواهد آورد. و در نگاهی دیگر به احادیث و روایات ائمه معصومین (ع) به اهمیت این موضوع بیشتر پی می بریم. ما می توانیم با رعایت کردن یک سری اصولی برای تغذیه از خیلی بیماری های روحی و جسمی جلوگیری کرد.
منابع تحقیق
فرهنگنامه فارسی واژگان و اعلام : نام پدیدآورنده : غلام حسین صدری افشار، نسرین حکمی، نسترن حکمی، مشخصات نشر : تهران، فرهنگ معاصر 1388
فرهنگ فارسی معین، نمونه خوان : محمد صالحی بازخوانی و ویرایش : شهاب الدین ارجمندی چاپ اول : 1381 ، چاپ چهاردهم : 1387
خطاطی : فریبا صالحی چاپ : گلرنگ یکتا
کتاب ضروریات شش گانه اصول حفظ سلامتی در طب سنتی، اسلامی
پدیدآورنده : امیرحسین شهگلی به اسقام : مؤسسه علمی – فرهنگی سدید
ناشر : انتشارات بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق (ع)
کتاب تغذیه در طب ایرانی، اسلامی تألیف غلام رضا کرد افشاری
مشخصات نشر : تهران : نسل نیکان، پاییز 1393 چاپ 67
کتاب طب در قرآن : مؤلفان : عبدالحمید دیاب، احمد قرقوز / ترجمه و تحقیق : کمال روحانی
مشخصات نشر : آراس، 1389
عنوان کتاب : طب ایرانی، تغذیه
نویسنده : محمد عزیزخانی
ناشر : مؤسسه انتشاراتی کتاب نشر
فرم در حال بارگذاری ...
آخرین نظرات