ظهور منجی در ادیان پژوهشگر

: سمیه منصوری

چکیده

: موضوع این تحقیق ظهور منجی درادیان است؛انسان فطرتا عدالت خواه است،باگسترش ظلم وستم درجهان وگسترش خیانتهاوجنایتها درجهان ،انسان به دنبال منجی است که عدل وداد رابرقرارکندوخداوندحکیم عدالت خواهی را درنهادوفطرت انسان قرارداده است وازانجاکه خداوندحکیم است محال است درسرشت انسان چیزی راقراردهدولی متعلقش رانیافریند.مثلا وقتی که عطش رابرای انسان قرارداد متعلق ان راکه آب است برای ارضاء این نیازقرارداده است.عدالت نیزچنین است ازاین روظهورمنجی درادیان توحیدی وغیرتوحیدی (بشری)تاکید شده است وتنهااختصاص به مسلمانان ندارد ،بلکه سایرادیان ومذاهب نیزدارای اعتقادبه ظهورمنجی میباشند.

کلیدواژه: ظهورمنجی، قرآن، اسلام، ادیان.

  مقدمه

باتوجه به اینکه مساله پژوهشی«اعتقاد به منجی درادیان»میباشد؛بدین توضیح که اعتقاد به معنای باورداشتن است ومنجی درلغت پناه وجای نجات است وناجی به معنی نجات یافته ونجات دهنده است.مساله پژوهشی،اعتقادی میباشدولذاتحقیق حاضردرمنابع معتبرازآن سخن بسیارازآن آمده است. اعتقادبه ظهورمنجی درمنظرقرآن وروایت اهل بیت(ع)وکتب آسمانی تحقیقات گسترده صورت گرفته است.همه ملتهای مختلف براساس اعتقادات وکتابهای مذهبی ورجال دینی خوددرانتظارشخصی هستندکه ظهورخواهدکردوجهان راپرازعدل ودادخواهدکرد. دراین نوشتار،محقق سعی داردکه مسأله پژوهشی رابه شیوه فیش برداری وکتابخانه ای(دستی-رایانه ای)بامحوریت کتب معتبر،بااهداف بنیادی درقالب مفاهیمی چون:ظهوردرقرآن،روایات ودربین اهل کتاب وهمچنین درادیان غیرتوحیدی به انجام برساند. ظهور منجی درقرآن ایات بسیاری پیرامون حکومت جهانی امام عصر (عج)وجودداردکه بزرگان دین درکتابهای معتبروگرانبهایشان نقل فرموده اند،ازجمله انها(علامه مجلسی)که درکتاب شریف بحارالانوار بابی رابه ذکرآیات قرآن کریم که به قیام امام زمان(عج)تاویل شده،اختصاص داده است،وما دراینجا به چند نمونه اکتفامیکنیم:

1)خداوند به کسانی که ازشماایمان آورده وعمل صالح پیشه ساخته اند وعده داده که آنهارادر زمین نماینده خودگرداند،چنانچه همانندانهارا سابقا خلیفه کرد.وثابت میدارد دین انهاراکه برای آنهابرگزید،ترس آنهاراتبدیل به امن کنیم واینان هیچگاه به من شرکنورزند/سوره نورآیه54 2)ما اراده کرده ایم برآنان که درزمین زبون گشتند منت بنهیم وآنان راپیشوایان ووارثان زمین قراردهیم/سوره حدید آیه15 در(غیبت)شیخ طوسی ازامیرالمومنین(ع)روایت میکندکه درتفسیرآیه فرمود:اینان که درزمین ضعیف گشته اندآل پیغمبرند،که خداوندمهدی آنهارابرانگیزدتاآنان راعزیزودشمنان ایشان را ذلیل گرداند.

3)بدانید که خداوندزمین راپس ازمردنش زنده میگرداند،ماآیات خودرا برای شمابیان کردیم تادرآن باره تعقل کنید/حدید26 در(غیبت)شیخ طوسی ازابن عباس روایت نموده که درتفسیراین آیه گفت:خداوندزمین مرده رابعدازبیدادگری اهلش،باظهورقائم آل محمد اصلاح کند. [رجالی تهرانی ،1380ص24]

4)(این قرآن)پرهیزکاران راهدایت میکند.کسانی که به غیب ایمان دارند./بقره 2و3 _شیخ صدوق(رح)به سند خوداز امام صادق(ع)روایت کرده است که درتفسیراین آیه شریفه فرمودند:پرهیزکاران شیعیان امیرالمومنین(ع)هستندومرادازغیب،حجت غائب است. _ونیزازآن حضرت روایت کرده است که درتفسیرآیه مزکورفرمودند: کسی ایمان به غیب داردکه اقرارکندوایمان داشته باشدکه قیام امام قائم(عج)حق است. _خزاز(رح)به سند خوداز رسول خدا(ص)روایت کرده است که درضمن حدیثی فرمودند:خوشابه حال کسانی که دردوران غیبت صابرند شکیبایی پیشه میکنند،خوشا به حال کسانی که برراه انان مقاوم وپایدارند،آنهاهستند که خداوندتبارک وتعالی درکتابش ایشان راتوصیف نموده وفرموده است:«کسانی هستندکه به غیب ایمان دارند.» _بررسی(رح)ازامیرالمومنین(ع)روایت کرده است که درضمن حدیثی فرمودند: مقصوداز«غیب»روزرجعت وروزقیامت وروزقیام امام قائم(ع)است. _استرابادی(رح)ازعلی ابن ابراهیم(رح)واوبه سند خودش ازامام باقر(ع)روایت کرده است که درتفسیراین ایه شریفه(الذین یؤمنون بالغیب)فرمودند: مقصود از«غیب»برانگیخته شدن،رستاخیز،قیام امام قائم(ع)ورجعت است. [ظریف1392،ص28]

5)بازمانده خدابهتر است برای شما،اگرمؤمن باشید./هود86 مطابق روایات فراوانی،هنگامی که حضرت بقیة الله (ارواحنافداه) ظهورمیکندپشت خودرا به دیوارکعبه تکیه داده،نخستین چیزی که به زبان می آورد،این ایه شریفه است،انگاه همه آنهاکه درآنجاگردآمده اندبا عنوان(السلام علیک یابقیة الله)به پیشگاه آن حضرت عرض ادب می کنند. [خادمی شیرازی1371،ص57]

6)بدانیدکه خدازمین راپس ازمرگ آن زنده میسازد.به راستی نشانه های-قدرت-خدارابرای شما بیان کردیم،باشدکه عقل خودرا به کارببندید./حدید17 _پیشوای پنجم شیعیان میفرمایند:مهدی ماقیام می کندوبه وسیلۀ گسترش عدالت در سراسر گیتی،جهان رازنده می کند،پس ازآنکه درزیرکابوس ظلم وستم مرده باشد. _پیشوای هفتم حضرت موسی بن جعفر(علیهالسلام)نیزدرتفسیراین آیه فرمودند:خداوند زمین رابه وسیلۀعدل ودادزنده می کند،نه بارش باران. آری اگرجامعه ای درزیرفشارظلم وستم باشدجامعه مرده است وتنهاموقعی زنده می شودکه ظلم وستم ازآن جامعه رخت بربندونعمت عدالت درآن جامعه گسترش یابد.ازاینجاست که امیرالمؤمنان علی(ع)عدالت رازیربنای زندگی مردم دانسته میفرماید:(اَلعَدلُ قِوامُ الرَّعیَّةِ.) [خادمی شیرازی1371،ص58]

7) به سوی نیکی هابشتابید-درکارهای خیرازیکدیگرپیشی بگیرید-هرکجاباشیدخداوندشمارا گردمی آوردکه خداوند به هرچیزی تواناست./بقره148 امام صادق(ع)درتفسیرآیه شریفه میفرمایند:«این آیه درحق یاران حضرت قائم(عج)است که تعدادشان سیصدوده واندی نفراست که به خداسوگندآنهایند(امت معدوده)،که همچون قطعات ابرپاییزی دریک ساعت گردمی آیند.» صادق(ع)فرمود:«منظوراز(امام أینما تکونوا…)اصحاب قائم(ع)هستندکه شبانه از رخت خوابهای خود ربوده میشوندوبامدادان درمکه گردمی آیند.وبرخی ازانهادر وسط روزدر میان ابرهابرده میشوندکه اسم ووصف ونسب آنها شناخته شده است.» طبق روایات فراوان،تعداد یادشده از یاران اولیه حضرت بقیة الله (ارواحنافداه)بدون تعیین وقت قبلی درمسجدالحرام گردآمده،میان رکن ومقام باآن حضرت بیعت میکنند. [خادمی شیرازی1371،ص69]

8) بگواگرببینیدکه اب شمافروکش کند،چه کسی برای شماآب گوارا بازآورد./ملک30 همه موجودات زنده ازآب افریده شده وقوام آنهاباآب است ولی منظورازآب گوارایی که درآیه فوق مطرح شده،مقام ولایت کبری حضرت صاحب الزمان (ارواحنافداه)است که پس ازدوران فروکش(غیبت)یکباردیگربه فرمان خداظاهرشده،تشنگان دانش وفضیلت وشیفتگان تقوی وعدالت را،ازآبشخوراقیانوس بیکران آب حیات ومعادن حکمت سیراب فرموده،به سعادت دنیاوآخرت نائل میگرداند.به دلیل نقش حیاتی حضورامام(ع)درزندگی توده ها،قرآن کریم وجوداقدس امام(ع)راآب گواراتعبیر نموده است.علی ابن جعفرازبرادربزرگوارش امام موسی بن جعفر(ع)ازتفسیراین آیه میپرسد،امام(ع)میفرماید:«هنگامی که امامتان ازدیدگان شماناپدید شودونتوانیداوراببینیدچه خواهیدکرد.» پیامبراکرم(ص)خطاب به عمارمیفرماید:«ای عمار!خداوندبامن عهدکرده که ازتبارامام حسین(ع)نه امام پدیدمی آیدکه نهمی آنهاازدیدگان ناپدیدمیشود واین است معنای آیه شریفه(ملک30)«برای اویک غیبت طولانی است که گروهی ازعقیده خودبرمیگردندوگروهی برآن ثابت می مانند،چون آخرالزمان فرارسد،اوظاهرمیشود ودنیاراپرازعدل ودادکند،چنانکه ازجوروستم پرشده است.» [خادمی شیرازی1371،ص60]

9)ومابرآن هستیم که برمستضعفان روی زمین منت نهیم وانان راپیشوایان سازیم ووارثان گردانیم وآنهارادرآن سرزمین،مکانت بخشیم وبه فرعون وهامان ولشکریانشان چیزی رانشان دهیم که ازآن میترسیدند./قصص5و6 برای توضیح این آیات وچگونگی ارتباط آنهاباموضوع ظهور،نکاتی رابیان میکنیم: الف. وقتی به ایات ابتدایی سوره قصص مینگریم درمیابیم که خداوند ازاراده قطعی خود مبنی برپیروزی مستضعفان برمستکبران خبرداده است واینکه قوم بنی اسرائیل رابه پیشوایی میرساندوانهاراپس ازدوره ای محرومیت،وارث زمین ونعمتهای آن قرار میدهد ودشمنان آنها رابدست ایشان خواروزبون میسازد. ب. بااینکه داستان بنی اسرائیل مربوط به گذشته تاریخ است،قرآن کریم دراین دوآیه،باصیغه مضارع وفعل آینده سخن گفته است؛گویی درباره یک جریان جاری درگذر زمان سخن میگوید که محدود به زمین خاصی مانندمصروقوم مخصوصی چون بنی اسرائیل نیست؛بلکه سخن ازیک قانون کلی درنظام افرینش وسنت همیشگی خدامبنی برپیروزی مستضعفان درگستره زمان ودرپهنه زمین است. ج. باتوجه به نکات گذشته،داستان بنی اسرائیل یکی ازمصادیق آیه است؛ولی خداوند،این بشارت بزرگ رابه همه اقوام وملتهای مستضعف داده است.بنابراین پیروزی مسلمانان برمشرکان وشکل گیری حکومت پیامبراسلام(ص)نیزازمصادیق همین آیات است. د. این حقیقت که این آیات به حکومت جهانی مهدی اشاره دارددرروایت متعددازمعصومان(ع) بیان شده استوامام سجاد(ع)درتوضیح این آیه فرمود: سوگند به کسی که محمدرا به حق،بشارت دهنده وبیم دهنده قرارداد!نیکان ازمااهل بیت وپیروان آنها به منزله موسی وپیروان اوهستندودشمنان ماوپیروان آنهابه منزله فرعون وپیروان اومیباشند. یعنی سرانجام ماپیروزمیشویم وآنها نابودمیشوندوحکومت حق وعدل ازماخواهد بود. [بالادستان و بقیه، مهر 1395/ص76,77]

10) خدا فرستاده خود رابا هدایت ودین حق فرستاد تا برهمۀ دینها غالب شود هرچند مشرکین نخواهند./صف 9 بنابر روایتی که ازامام رضا(ع) نقل شده است، این ایه درباره قائم آل محمد است وی امامی است که خداوند اورا برهمه کیش ها وآیین ها غالب گرداند. [رجالی تهرانی1380،ص23]