یادگیری مهارت هایی برای زندگی بهتر جوانان

نرگس غفارخانی

چکیده

امروزه علیرغم ایجاد تغییرات عمیق در فرهنگ و شیوه های زندگی، بسیاری از افراد، در رویارویی با مسائل زندگی، فاقد توانایی و اساسی هستند . و همین امر آنان را در مواجهه با مسائل و مشکلات زندگی روزمره و متقضیات آن آسیب پذیر نموده است.

بنابراین با توجه به مدارک و شواهد علمی و به منظور پیشگیری از آسیب های اجتماعی مانند خودکشی اعتیاد، خشونت، رفتارهای بزهکارانه و اختلالات روانی لازم است به موضوع بهداشت روانی و اهمیت آن توجه بیش تری شود.

انسان های برای مقابله سازگارانه، با استرس ها، موقعیت های مختلف و کشمکش های زندگی به راهکارهایی نیاز دارند که آنان را در کسب این توانایی تجهیز نماید. این راهکارها بسیار زیربنایی هستند و در فرآیند تحول، شکل می گیرند. راهکارهایی تغییر شناخت عواطف و رفتارها که در قالب ساختارهایی مانند عزت نفس، خود کارآمدی، توانایی حل مسئله، مقابله، درک از خود، مهارت های اجتماعی و بین فردی تجلی می یابند.

از آنجا که عوامل فرهنگی و اجتماعی، تعیین کننده ماهیت دقیق برنامه ی مهارت های زندگی هستند آموزش ها ممکن است از نظر اهداف و محتوای آموزشی در کشورها و نواحی مختلف متفاوت باشد.

با این وصف، برنامه ی مهارتهای زندگی در کشورهای مختلفی اجرا شده است . به نظر می رسد که یک برنامه ی جامع بین فرهنگی باشد نه اساسا به رشد فلسفه ای نوین در نوجوانان و جوانان تأکید دارد و آنان را تشویق می کند تا مسئولیت اعمالشان را بر عهده بگیرند.

مقدمه

زندگی، نعمتی است غیر قابل توصیف و دنیا جایی است پر سعادت، شادکامی و سرور اشخاصی که گرفتار ناکامی می شوند، از صید حقیقت منصرف گشته و نمی دانند چگونه از نعمت حیات بهره ور گردند.

من با 28 سال تجربه، تحقیق و مطالعه در زمینه اجتماعی و 15 سال کار خبرنگاری مرتبط با آن، دریافته ام که آنچه مردم از زندگی می دانند، اندکی است از بسیار، من دریافتم که تصور دستور زندگی می توانند همه ی امور زندگی را در بر بگیرند و بیانگر قوام و نظام زندگی و خوب زیستن باشد.

چنانکه حضرت رسول صلی الله علیه و آله می فرماید: «خداوند بنده اش نعمت داده و دوست دارد اثر نعمتش را در او ببینید و دشمن ردارد بدی زندگی و بد زندگی کردن را».[1]

من دیده و خوانده ام حال دانشمندان بزرگی را که علوم و فنون زندگی را بیان کرده اند و  آیندگان را از بارگران تألیف و رنج بی نیاز کرده اند و در میان آنچه خوانده ام و آموخته ام، بر خورده ام به حکمت های آموزنده نجات بخش و تشویق به آنچه باید کرد و کناره گیری از آنچه نباید کرد با بیم و امید و واداشتن به اخلاق نیکو و افعال پسندیده و باز داشتن از ناشایست آن ها و ترغیب به پارسایی و واداری به زهد.

دریافته ایم که برخی از معصومین علیهم السلام در ضمن سفارش ها و سخنرانی ها و نامه ها و فرمان های خود جمله هایی در این مورد یاد کرده اند.

در این معانی، کلماتی کوتاه و پر معنایی وجود دارد که به ما نرسیده است زیرا هر یک تألیفی فرآهم آوره اند که جداگانه درباره یکی از اصول زندگی مطرح شده است نه کتابی که مجموعه آن باشد. پس در این زمینه کتابی فراهم آوردم و آنچه هم جنس و مانند و نزدیم بدان بود، از سخنان گزیده و کمیاب و مطالب مفید از این نیکویان بدان افزودم در این عمل، به دنبال رضای خدا و بنده خدا رفتم و خود را موظف می دانستم که بدانچه مایه خوشبختی دیگران است. عقل کنم که شاید انسان با اخلاقی آن را بخواند.

و آنچه را از آن بداند، فرایاد آورد و آنچه را نداند، بیاموزد و در زندگی به آن عمل کند. مطالب این کتاب سراسر راهنمایی برای زندگی است مطالبی جامع اما نه چندان پر حجم که می توانند برای صاحب دلان بسنده باشند و برای خود میزان کفایت کنند.

با این حال مدعی نیستم که کتاب، عیب و نقصی ندارد، شاید دیگران نیز بیایند و نواقص کارها برطرف کنند.

 

1ـ 1ـ 1

بیان مسئله

راهنمایی هایی که ما در دست مطالعه داریم جهت یادگیری مهارت های زندگی و به کا ر بستن آن در زندگی روزمره ما تألیف شده است.

در ابتدا سعی بر آن است که تعاریف، اهداف و تمرین های مربوط به هر سنجش برای فرا گیران نگاشته شود، تا بتوانند از این مهارت ها در مواقع ضروری و زندگی روزانه خود استفاده کنند هنگام مطالعه سعی کنید اگر برای او مفاهیم را درک نکردید، مجدداً به مطالعه بپردازید تا متوجه مفاهیم شده و معنای آهداف آن را روشن را درک نمایند.

چنانچه به مجموعه اهداف مورد نظر دست یابید و در حقیقت به هدف کلی ما از تألیف این راهنما که افزایش دانش و نحوه به کاربستن آن در خصوص روش های مدیریت هیجان، فشار روانی، خشم و روش های تصمیم گیری می باشد، دست یافته اید.

فراگیران ارجمند مطمئن باشید تا روش های موجود به کارگرفته شود و در موقعیت های فرضی و واقعی آزموده نگردد جزء رفتارهای جدید شما به حساب نمی آید، بنابراین آنها را انجام دهید تا به هدف ها که زنگی خوب و شیرین برای جوانان هست دست یافته شود.

در این نقش در مورد یادگیری مهارت های برای زندگی بهتر جوانان است که ملی قصد داریم مهارت هاییی را که در زندگی با آن ها آشنا نیستیم را یاد بگیریم.

این مهارت ها می تواند در مورد خشم، خودآگاهی، هیجانات، تصمیم گیری و نحوه به کارگیری آن در زندگی باشد.

اگر این مهارت ها به موقع و به جا استفاده شود فواید زیادی دارد.

1ـ 1ـ 2

علت انتخاب موضوع و اهمیت و فوائد آن

علت انتخاب این موضوع ان است که در زندگی ما انسان ها واقعیت های تلخ و شیرینی وجود دارد که چه بخواهیم و چه نخواهیم مجبور به مواجهه با آن ها هستیم. اما این مواجهه ها همیشه درست و منطقی بوده است. افرادی که جهت برخورد با مسائل و مشکلات زندگی خود به اعتیاد، خودکشی، خشم ، خشونت و یا انزواطلبی و… روی می آورند.

کسانی در جامعه ما هستند که بر خوردهای درست و مناسب با مسائل ند اشته اند چگونگی برخورد با این مسا ئل لزوم آن یادگیری مهارتهای برای زندگی بهتر جوانان است.

علت انتخاب این موضوع یادگیری مهارتهای لازم برای زندگی جوانان است که اگر آنها این مهارت ها را یاد بیگرند ممکن است مشکلاتی ازقبیل بیماریهای روانی و جسمی برای آن به وجود نیاد و یادگیری این مهارت می تواند:

ـ عوامل موثر در ناراحتی های خود را بیابند.

ـ از روشی منظم برای حل مسائل خود استفاده کنند.

ـ احساس کنترل بر بعضی از بیماریهای روانی و جسمی مثل سردردهای تنشی را افزایش دهند .

ـ در حل مسائل که در آینده با آنها روبه رو می شوند تواتمند شوند.

و همچنین برای رسیدن به اهداف باید بهترین تصمیم را گرفت ما زندگی روزمره خودمان را خلق می کنیم. و تصمیم گیری های ما ابزاری است که برای شکل دادن به یک آینده مثبت که اگر ما بخواهیم آینده ی خودبی داشته باشیم باید تصمیم گیری درستی نیز داشته باشیم.

و همیشه تصمیم گیری های ما درست نبود پس دچار زیان هایی می شویم پس یادگیری مهارت هایی برای زندگی بهتر ما جوانان لازم است.

از فوائد تصمیم گیری های ما این است که ما در زندیگ دچار خسارت و زیان های کم تری می شویم و معمولا شکست را کمتر جبران می کنیم.

1ـ 1ـ 3

تاریخچه تحقیق

بنیاد شهید و امور ایثارگران و بالتبع مرکز بهداشت روانی در نگاه به خدمت رسانی خانواه معظم شهدا و ایثارگران معزز، مسئله آموزش به گروه هدف را یک مسئله مهم و اثر گذار می داند.

در همین راستا مرکز بهداشت روانی تا کنون طرح های آموزش و پژوهشی متفاوتی را انجام داده است. انجام این طرح ها در پی انجام 2 طرح پایه ای «اولویت بندی مسائل و مشکلات» نیاز سنجی آموزشی برنامه ریزی شد.

یکی از اولویت ها و نیازهای مهم بحث آموزشی های لازم به فرزندان عزیز جانبازان می باشد به همین خاطر طرحی به عنوان «بررسی میزن اثر بخشی آموزش مهارتهای زندگی بر هوش هیجانی و سلامت روانی فرزندان جانبازان» به سرپرستی سرکار خانم دکتر رادفر در پژوهشکده مهندسی و علوم پزشکی جانبازان به تصویف رسید.

زحمات و رنجهای فراوانی در انجام این طرح کشیده است. سرپرست محترم طرح به همراهی همکارانش جلسات آموزشی متعددی را برای فرزندان محترم جانبازان برگزار کرده اند.

تحقیقاتی که همکار گرامی ما در سازمان بهزیستی انجام داده اند برای آموزش مهارت های زندگی تألیف حسین ناصری است.

و همچنین مهارت عملی زندگی ، فلیپ مک گرا ترجمه ی مهدی قراچه داغی همچنین در کتاب دستور زند گانی کار مهمی و زحمت بسیاری کشیده اند.

1ـ 1ـ 4 سوالات پژوهشی اصلی و فرعی

اصلی: یادگیری مهارت های برای زندگی بهتر جوانان چیست؟

فرعی

ـ با یادگیری مهارت ها برای زندگی بهتر جوانان آیا زندگی آن ها خوب و بدون نقص می شود؟

ـ یادگیری این مهارت مالزوم برانجام و ترک چه کارهایی است؟

ـ جوانان چه کارهایی انجام دهند تا ذهن آنها  آسوده خاطر باشد؟

ـ یادگیری مهارت ها برای جوانان چه فایده ای دارد؟

ـ برای زندگی بهتر با چه ک سانی مشورت کنند؟

ـ چرا باید برای بهتر شدن زندگی باید تلاش کرد؟

ـ چرا جوانان در جامعه ما نسبت به سایر افراد دیگر بیش حائز اهمیت هستند؟

ـ تصمیمات مهم چه اثری را در زندگی ما دارد؟

ـ ارزش زندگی بهتر در چه چیزی هست؟

ـ زندگی خوب چه اثری در ما دارد؟

ـ چرا سلامت روانی از سلامت جسمی بیش تر اهمیت دارد؟

 

1ـ 1ـ 5

اهداف

برنامه های مختلفی که براساس آموزش مهارت ها در زمینه ی ارتقای سلامت روانی انجام می شود مشتمل بر چندین هدف اصلی و اساسی هستند که عبارتنداز:

1ـ تقویت اعتماد به نفس

2ـ تقویت روحیه ی مشارکت و همکاری

3ـ رشد و تقویت عواطف انسانی

4ـ ایجاد روحیه ی مقاومت در برابر تبلیغات مسموم

5ـ کمک به شناسایی جسمی و بهداشت روانی

6ـ تأمین سلامت جسمی و بهداشت روانی

7ـ تقویت مهارت های ارتباطی

8ـ ساختن یک شهروند متعادل و مقبول اجتماع

9ـ تقویت روحیه ی همزیستی مسالمت آمیز

10ـ ارتقا سازگاری فرد با خودش ، دیگران و محیط زندگی .

هدف اصلی ما آن است که فراگیران عزیز در مواقعی که با فشار وانی و استرسی و خشم و پرخاشگری روبرو می شوند. بتوانند اول بر خورد مسلط بشوند تا قادر گردند فکر کنند و مهارت های جدید آموخته شده را به کار بسته و احساس خود را ارزشمند نمایند.

افرادی که هنگامی رویارویی با موقعیت های فشار آورد هیجانی ، از روش های مقابله ای صحیح استفاده کنند می توانند شدیدترین استرسی را پشت سر گذاشته و بر آن مسلط شوند.

هدف اصلی از آموزشی خودآگاهی این است که فراگیر دید ویژگی های اصلی شخصیت و افکار ، باورها، ارزش ها ، هیجان ها ، تمایلات، آرمان ها ، نقاط ضعف و قدرت مهارتهای خویش را کشف نماییم و در جهت مدیریت آن کوشش کنیم.

1ـ 1ـ 6 پیش فرض های پژوهش

در این پژوهش تصور می شد که بیش تر مشکلات جوانان از قبیل استرس، خشم، هیجان، دست پاچگی و … آن ها حل شود.

و همچنین تصور می شود که جوانان زندگی خوب و آرامی همراه با آرامش لذت بخضی زندگی را سپری کنند و اگر برای آن ها مشکلی پیش آمد بتوانند بدون دغدغه و اضطراب آن مشکل را حل کنند و جوانان ما چون سرمایه کشور عزیزمان ایران هستند نباید در معرض خطرات قرار بگیرند آن ها باید زندگی آرام داشته باشند تا بتوانند به تحصیل و تهذیب بپردازند.

اگر جوانان ما برنامه ریزی نداشته باشند نمی توانند موفقیت برای کشور ما کسب کننده و لزوم آن آرامش و زندیگ خوب داشتن است که آنها از نظر سلامت جسمی و روانی خوب باشند مخصوصاً سلامت روانی که در زندگی همه ی مردم به خصوص جوانان اهمیت بیش تری دارد. چه بسا طبیعت زیبایی های بی شماری دارد که هدف ما این است که همه ی نوجوانان بتوانند از آن استفاده کنند.

هدف ما این است که آن ها زندگی داشته باشند و بتوانند با موفقیت تحصیل خود را سپری کنند تشکیل خانواده دهند و هیچ کمبودی را در زندگی خود حس نکنند به خصوص فرزندان جانبازان عزیز کشورمان که در نبود پدران و برادران خود کمبودی را در زندگی حس می کنند و شاید به خود بگویند چرا من نباید پدر داشته باشم؟ چرا من؟

که هدف ما این است که آن ها بتوانند زندگی خوب و بدون چرا داشته باشند.

1ـ 1ـ 7 مفاهیم متغیرها

«یادگیری مهارت هایی برای زندگی بهتر جوانان»

یادگیری: 1ـ آموختن   2ـ حفظ کردن از بر کردن

مهارت: چیره دستی ، توانایی در کار

برای : 1ـ به علت ، سبب، به جهت (تعیین را رساند)، 2ـ به خاطر ، 3ـ به منظور (در بیان هدف و مقصد دار از چیزی، 4ـ در برابر ( در بیان برابری و تقابل ارزش و مقدار چیزی) ، 5ـ در مدت زمان، به مدت ، 6ـ نسبت به ( در بیان رابطه و نسبت بیان در امر) .

زندگی: 1ـ زنده بودن ، زیست ، حیات، 2ـ مدت عمر، 3ـ وضع مالی، 4ـ مال و منال

بهتر : نیکوتر ، خوب تر ، 2ـ زیباتر ، جمیل تر، 3ـ شایسته تر ، لایق تر ، 5ـ با کیفیت خوبتر

جوانان: هر چیز کم سن

 

فصل دوم : بررسی مهارت هایی برای تصمیم گیری بهتر:

بند اول: اهداف در تصمیم گیری

ـ آشنایی با مفهوم تصمیم گیری

ـ تمرین جهت کسب مهارت تصمیم گیری

ـ آگاهی از مراحل تصمیم گیری

بند دوم : تعریف از تصمیم گیری

تصمیم گیری فرایند پیچیده ای است که شامل انواع توانایی های فکری و نیز داشتن اطلاعات در مورد تصمیم که می خواهیم بگیریم می باشد.

بند سوم: تصمیم گیری منطقی

تصمیم گیری منطقی شامل هفت مرحله است که به طور مختصر توصیف می شوند:

مراحل تصمیم گیری :

مرحله اول: مواجه شدن با تصمیم

برای مواجه شدن با تصمیم و اجتناب نکردن از تصمیم گیری وجود چند ویژگی زیر ضروری است :

1ـ آگاه بودن از اطلاعات ـ بسیاری از تصمیم گیری ها را محیط بر می انگیزد برای مثال فرد در مورد خطرات مصرف سیگار چیزهایی را یاد می گیرد و پس با این تصمیم مواجه می شود که سیگار را ترک کند .

2ـ آگاه بودن از نیازهای د رونی ـ فرد تغییراتی را در خواسته ها و آرزوهای خود احساس می کند و این تغییرات درونی وی را تحریک می کند تا برای به دست آوردن آنچه که می خواهد تصمیم بگیرد.

3ـ وضوح و تمرکز بر موضوع ـ تصمیم ها باید وا ضح و م شخص باشند. برای مثال این موضوع که «من از وضعیت از زندگانی ام ناراضی هستم، بسیار کلی است. در چنین مواردی باید از یک جمله اساسی مبهم فراتر رفت و در یک جمله ی مشخص و واضح رسید.

مرحله ی دوم: ایجاد حق انتخاب ها و جمع آوری اطلاعات درباه آنها

در اکثر موارد، تصمیم ها شامل انتخاب های سیاه و سفید هستند . رسیدن به انتخاب های مختلف مستلزم یک فرآیند خلاق است. در این مرحله، بارش فکری روش موثری است و می توانیم برای تحریک تفکر خلاقف قواعد بارش فکری، یعنی عدم انتقاد از ایده ها ، خوشامد گویی به هر ایده ای و اهمیت د ادن به کمیت و نه کیفیت را در مورد خود نیز به کار ببریم .

پس از پیدا کردن حق انتخاب های مختلف، شروع به جمع آوری اطلاعات در مورد آنها می کنیم و گاهی از همین آوری اطلاعات است که انتخاب دیگر نیز پدیدار می شوند هدف از جمع آوری اطلاعات به دست آ وردن اطلاعات لازم برای گرفت ن یک تصمیم موفق است و این کار مستلزم یک رویکرد منظم جهت پیدا کردن و بررسی منابع اطلاعات و آگاهی از زمان پایان دادن به این کار است.

مرحله سوم: ارزیابی پیامدهای پیش بینی شده ی حق انتخاب ها

تصمیم گیری منطقی مستلزم ارزیابی حق انتخاب های موجود برای انتخاب بهترین تصمیم است.

ارزیابی انتخاب های مختلف براساس پیامدهای مثبت و منفی کوتاه مدت و بلند مدت برای خود ود یگران صورت می گیرد. پیامدهای مربوط به خود شامل هماهنگی با اهداف و ارزش ها ، میزان زمان و عدم کوشش لازم، میزان پاداش محسوس، هزینه یا پاداش هیجانی ، تأثیر و یا عدم تأیید دیگران و آسایش و راحتی نیز یکی می باشد.

مرحله چهارم: متعهد کردن خود به یک تصمیم

در این مرحله تصمیم گرفته می شود وفرد متعهد می شود که آن را انجام دهد راه هایی که می تواند تصمیم گیری های سخت و متعهد شدن به آن ها را تقویت کنند عبارتند از:

1ـ بررسی تطابق و همانگی تصمیم ها با ارزش های اساسی

2ـ بیان و اضح اهداف و فهرست کردن پاداش های اختصاصی حاصل از تصمیم گیری و رسیدن با هدف مورد نظر برای خود و دیگران./

3ـ بررسی دوباره حق انتخاب ها ، اطلاعات جمع آورده شده و فرزایند ارزیابی آنها .

4ـ طراحی بهترین راه اجرای تصمیم و چگونگی مقابله با موانع و  واکنش های منفی دیگران .

5ـ توجه و به خاطر سپردن پاداش های حاصل از گرفتن تصمیم

مرحله پنجم: طرح ریزی برای چگونگی اجرای تصمیم

وقتی تصمیم خود را گرفتیم ، باید چگونگی اجرای آن را به بهترین نحو طراحی کنیم، مهارت های طرح ریزی شامل موارد زیر است.

1ـ بیان واضح اهداف و اهداف فرعی و مشخص کردن یک چارچوب زمانی

2ـ ساده و کوچک کردن کارهایی که باید انجام گیرد.

3ـ در نظر گرفتن راه های مختلف اجرای تصمیم

4ـ پیش بینی مشکلات و موانع

5ـ تشخیص منابع حمایت کننده

6ـ نوشتن طرح عمل ـ این طرح باید ساختار واضحی داشته باشد که نحوه رسیدن به هدف اصلی و خرده هدف های مربوط به آن را روشن کند علاوه بر این در نوشتن طرح باید جزییات نیز نوشته شود و در واقع یک نقشه دقیق و عملی از چگونگی از نطقه الف به ب باشد.

مرحله ششم : اجرای تصمیم

در اجرای تصمیم ، توجه به موارد زیر ضروری است:

1ـ زمان بندی باید بهترین زمان را برای اجرای تصمیم انتخاب کند.

2ـ نگرانی های پس از تصمیم ـ این احساس نگرانی ممکن است دلایل زیادی داشته باشد ممکن استاز ترک برخی عادات و یا دست کشیدن از بعضی از مسائل غمگین باشیم ممکن است اعتماد به نفس کافی برای اجرای تصمیم نداشته باشیم. ممکن است نسبت به درستی تصمیم خود تردید داشته باشیم. و بخواهیم دوباره آن را وارسی کنیم و یاممکن است از تصور عملی کردن تصمیم خود مضطرب شویم و رفتار اجتنابی داشته باشیم. در چنین مواقعی باید به خاطر داشت که معمولا نگرانی های پس از تصمیم گیری در هنگام آغاز اجرای تصمیم زیاد است، ولی وقتی روند کار را ادامه داده و نسبت به درستی تصمیم ، در هنگام آغاز اجرای تصمیم و نگرانی کاهش می یابد.

3ـ عذر و بهانه نیاوردن ـ این مورد بر اهمیت پذیرش مسئولیت برای اجرای تصمیم تأکید می کند وقتی در جریان اجرای تصمیم خود با وانع روبرو می شویم، باید به جای عذر و بهانه آوردن از خود سوال کنیم : «در این موقعیت چه کار می توانم انجام دهم».

4ـ پادارش دادن به خود ـ اجرای بعضی از تصمیم ها خود به خود پاداش دهند است. .

5ـ کنار آمدن با احساس نومیدی و درماندگی ـ وقتی کارها طبق انتظار پیش نمی رود ، ممکن است احساس نومیدی و درماندگی انگیزه ما را تضعیف کند.

در چنین مواردی، باید به خاطر داشته باشیم که وقفه در جریان کار ، بخشی از فرایند اجرای تصمیم های دشوار دست کشیدن از عادات مضر است . باید به جای تسلیم شدن ، علت این وقفه ها را پیدا کنیم و برنامه ریزی های برای اصلاح آن انجام دهیم.

مرحله هفتم: ارزیابی پیامدهای واقعی اجرای تصمیم

در این مرحله هم چگونگی اجرای طرح عمل و هم پیامدهای دست یافتن و یا دست نیافتن به اهداف ، مورد ارزیابی قرار می گیرد. [2]

 

گفتار دوم : بررسی مهارت های برای مدیریت هیجانات

بند اول : تعریف واژه ها و اصطلاحات

هیجان حالتی ذهنی و فیزیولوژیک و بدنی است که شامل درجات مناقص می باشد این حالات می تواند مانند افسردگی، عصبانیت و خشم مخفی باشد.

اضطراب ، ترس و خشم

اضطراب حالتی است ناخوشایند که نشان دهنده تنش ناراحتی و و حشت است . فرد علت آن مطلع نیست و انگار نگران است . تا برای او اتفاقی بیفید در حالتی که ترس پاس روشن و مشخص به یک موقعیت معلوم و واضحی می باشد.

اجزاء و ماهیت خشم

هر احساس دارای سه جزء کلی می باشد.

الف ـ حالت شناختی مربوط به نحوه ی فکر کردن

ب ـ حالت فیزیگی مربوط به واکنش جسمانی

ج ـ حالت ذهنی مربوط به تصورات [3]

بند دوم : تأثیر خشم و عوامل بوجود آوردن خشم

 

نمونه ای از احساس خشم

در هنگام خشم دچار حالاتی چون ، گرفتگی بعضی از اعضای بدن مثل کمر و کتف و کاهش اشتها، کاهش توجه ، شروع سر درد ، بداخلاق شدن ،  غمگین و ناراحت شدن و … می شود.

عوامل و ماهیت به وجود آوردنده خشم

1ـ چه کساهی موجب خشم می شوند؟

2ـ چه چیزی موجب خشم ما می شود؟

3ـ چرا افراد خشمگین می شوند؟

4ـ واکنش دیگران نسبت به خشم چیست؟

5ـ واکنش فرد خشمگین نسبت به خشم خود چیست؟ [4]

روش های مدیریت هیجان ها

الف ـ آموزش آرم سازی:

آرم سازی به شما کمک می کند تا عضلات خود را شل کنید وقتی آرام باشید ، کارها را آرام انجام خواهید داد و عضلات شما رها خواهد شد.

اصول آرام سازی

آرام سازی یک نوع یادگیری است یادیگری تمرین می خواهد منتظر نباشید تا تحت استرس قرار بگیرید و آرام سازی را انجام دهید پس از یادگیری شما آرام سازی را انجام می دهد. هر بیش تر از این فن استفاده کنید آن را راحت انجام می دهید و موفقیت تر هستید.

مراحل شروع :

یک محیط آرام و بدون صدا را انتخاب کنید سرو صدا و نور ا کنترل کندی در صورت وجود صدایی یا مبل راحتی روی آن بنشینید یادتان باشد که قبل از انجام آرام سازی معده تان خالی باشد تا بتوانید به راحتی تنفس شکی انجام دهید . ابتدا دهانتان را ببندید، از راه بینی نفس بکشید 3 ـ 4 ثانی نفس خود را نگه د ارید پس از فشار از راه دهان تنفس خارک کنید این حالت را 5 دقیقه انجام دهدید و هنگام را سازی نفس خود به آرامش فکر کنید.

ب ـ آموزش روش ایمن سازی در برابر فشار روانی

ب ـ آموزش خود گفتگویی هدایت شده

هدف از این روش کمک به مراجع است برای :

1ـ ارزیابی نیازها و بایدهایی که در یک موقعیت به کار می رود

2ـ کنترل افکار فشار آور، تصویر های ذهنی و احساسات خود

3ـ مقابله با هیجان های شدید

4ـ تقویت روحیه خود برای مقابله با موقعیت های پرفشار

5ـ تقویت وجود خود برای مقابله

ب ـ تصویر سازی ذهنی

قاعده ی اصلی این روش این است که فرد در هنگام آرامش ، مضرهای تهدید کننده را براساس میزان شدت اضطراب از کمترین به بیشترین مقدار درجه بندی می کند.

ب ـ آموزش قاطعیت و جرأت آموزی

بسیاری از مردم نیاز دارند از حقوق شخصی خود آگاه شوند و یاد بگیرند چگونه بدون تجاوز به حقوق دیگران و بدون رفتارهای پرخاشگران به زندگی خود ادامه دهند.

مهارت مفید برای جرأت ورزی

1ـ بیان احساس خود

2ـ همدلی [5]

 

گفتار سوم : مهارت هایی برای خود آگاهی

بند اول : خود فیزیگی ، خود واقعی ، خود آزمایی چیست؟

خود فیزیگی

اولین بخش از خود که آسان تر از جنبه های دیگران قابل شناسایی است خود فیزیگی است.

خود واقعی

خود واقعی درونی ترین بخشی وجود ماست . خودمان آرا به خوبی می شناسیم ولی افراد معدودی از این بخش ما آگاه هتستند.

خود آرمانی

از همان دوران نوجوانی افکار و تصاویر آرمانی متعدد گناه مبهم از خود ایجاد کرده و با نگاه به دگیران مقایسه خود آنانان به این فکر فرو می رویم که چگونه بنظر می رسیم.

خود اجتماعی

تصور می کنید دیگران شما را چگونه می بینید ما در میان جمع و گروههای مختلف چگونه رفتار می کنیم؟ بهتر است گاهی به تفاورت رفتار خود در میان جمع دوستان صمیمی با گروههای رسمی تر .

خود معنوی

جنبه معنوی خود ، مرتبط با آن چیزی است که به آن اعتقا د داریم که می تواند به مذهب یا به دیدگاههای انسانی دیگر ارتباط دا شته باشد.

بند دوم: هدف و هدف گزینی و هدف چیست

اهداف و هدف گزینی

شاید تا به حال به این فکر کرده باشیم که چه چیزی باعث موفقیت  ما می شود ؟ و یا این که چگونه برای کسب موفقیت در خود انگیزه ایجاد کنیم؟

هدف چیست؟

هدف آن چیزی که فرد برای رسیدن به آن تلاشی می کند تا زمانی که انرژی و تلاش برای رسیدن به آن صرف نشود ، هدف محسوب می شود.

ضرورت هدف در تحصیل و زندگی

داشتن هدف در زندگی باعث تحرک و انگیزش شده و موجب می شود برای رسیدن به تلاش کنیم و این تلاش خود حس زنده بودن و سلامتی را به ارمغان آورده. [6]

بند دوم : در تعیین هدف چه چیزی ضروری است؟ و انواع هدف

در تعیین هدف سه عامل ضروری است :

1ـ هدف باید واقعی و دسترس و به دور از خیال پرداز می باشد.

2ـ فرد از توانایی و استعداد در رسیدن به آن برخوردار باشد.

3ـ رسیدن به هدف تردیجی باشد

4ـ نباید قبل از هر چیزی شایسته است توان مندی ها، علایق و نیازهای خود را دقیق تر از همه بشناسیم ، آن گاه شرایط محیطی (خانواده ، جامعه ، شرایط رشته های تحصیلی دانشگاهی و ویژگی آنها ، شرایط اقتصادی و … )

 

انواع هدف

اهداف را از جنبه های گوناگون می توان تقسیم بندی کرد؛ مثلا اهدفا واقع بینانه و غیر واقع بینانه ، اهداف مبهم و روشن و دقیق و …

هدف بلند مدت

موفقیت و دستاوردهایی مانند فارغ التحصیل شدن از دانشگاه ارتقای شغلی ، خرید خانه هستند . که به دست آوردن آن مدت طولانی صرف می شود.

هدف کوتاه مدت

گام هایی کوچکی که باید برای رسیدن به ا هداف بلند مدت برداریم و فوری و قابل دسترسی هستند. [7]

بند چهارم : ویژگی های یک هدف خوب

هدف بهتر است S.M.A.R.T باشد یعنی:

S ـ معین: وضعیت فعلی را نشان دهد و وضعیت آینده را نیز شفاف بیان دارد.

M ـ قابل اندازه گیری : یعنی بتوان با عدد آن را نشان داد و میزان پیشرفت آن را بسنجد.

A ـ دست یافتنی : برنامه ریزی برای دسترسی به آن صحیح و مطابق وضعیت جاری بشود.

Rـ واقع بینانه : واقعی باشد ، آن قدر رویایی که نتوان به آن دست یافت.

T ـ قابل ردیابی : بتوان مشخص نمود در هر مرحله از هدف چند درصد کار انجام شده است.

Tـ دارای محدودی زمان : زمان شروع و پایان آن کاملا شفاف و مشخص شده باشد.

 

فصل سوم : بررسی اصولی که در زندگی باید رعایت شود

گفتار اول: حسن خلق

پیامبر اکرم ص فرمودند : در ا همیت حسن خلق به حضرت علی علیه السلام سفارش نمودند.

یا علی با خوانده و با همسایه ها و هر که معاشرت و گفت و گو می کنی خوش خلق باشی تا نزد خداوند بلند پایه نوشته شوی»[8]

خداوند در قرآن کریم به پیامبر ص فرمود: یکی از ابزارهای پیشرفت و محبوبیت تو، اخلاق خوب و نرمی است و در غیر اینصورت همه از اطراف تو پراکنده می شود.

حضرت علی در این باره می فرماید: گشاده رویی ، کمند دوستی است. [9]

شتد فیلد می گوید:

هر کس از روی صداقت ، میل جلب محبت مردم نداشته باشد بدون شبهه به مقصود خود خواهد رسید . ولی اگر میان را نداشته باشد مردم او را دوست نخواهند داشت . چه قدر اشخاص به واسطه مهارت و داشتن حسن خلق با چندین معایب دیگری که داشته اند ، پیشرفت کرده اند و چه بسا اشخاصی که با داشتن یک قلب پاک و نیت مقدس، به علت درشت خویی و خشونت ، مردم را دشمن خود کرده و در زندگانی موفق نشده اند همیشه قوی دل و با استقامت باشید زیرا همان گونه که لازم است انسان زیرک و با هوش باشد باید دارای قوت قلب و ثبات قدم بوده جزم و پایداری را که از بهترین فضایل انسانی و شعار می رود از خود دور ندارد.

 

اعتماد به نفس

کتاب هایی که متضمن موانع عمری مشاهیر است . مفیدترین کتاب های دنیا است زیرا در آن کتاب ها با یکال وضوح به خواننده ، نتایج درخشنده اعتماد به نفس ، ثبات ، قوت ، عدم، پشتکار، علو همت و سایر فضائلی را که اساسی ارتقای دانشمندان بزرگ دنیا شده است.

نشان می دهد و می فرمیاند که انسان از آنکا خود و به وسیل خصلت های چندی می تواند در ردیف موفق ترین فرد دنیا در آید اشخاص زیادی بوده اند که از پست ترین درجات زندگانی هب دوره ارتقا رسیده اند. و با اتکا به قوت عزم و اراده خم نشدنی خود ، مصائب نهراسیده بلکه غالبا مصائب ، بیش از هر چیزی ، محرک همت و عزم آن ها شده است . و فقر و گرسنگی آنها به انقتبال زندگی سوق داده است. و به مقصود خود نائل شدند و شواهد این قضیه نیز قابل شمردن نیست.

درباره ابونصر فارابی ـ که با نهایت فقر و تنگدستی به آن درجه از علم و فلسفه نائل گردید .

می گویند:

قسمت اعظم شب را در مطالعه می گذرانید ولی از چراغ عسس و قراول کوچه استفاده می کرد برای این که خود نمی توانست چراغی برای مطالعه تهیه کند.

این کتاب گنجایش ذکر اساسی اشخاصی که به معنی و همت شخصی و با وجود مصائب نامحدود رستگار شده اند ندارد. تمام آن کسانی که به همت و اقدام ذاتی ، از پست ترین درجات به مقامات بلندی رسیده اند غیر قابل ذکر است. این گونه اشخاص به حد زیادی هستند که می تواند گفت : این یک قاعده عمومی و بدیهی است که هر کس دنبال مقصدی برخاست و با همت و سعی آن را خواست و از کار خسته نشد به مقصد خود خواهد رسید وقتی به اصول دسته ای که به سعی خود به مقاماتی رسیده اند نظر می افکنیم می بینیم که سختی های ادله از شروط و لوازم موقعیت آنهاست.

اعتماد به نفس

قیمت هر ممکتی ، متوقف بر قیمت افراد آن کشور است

جان استورات میل

اعتماد به نقس ، یعنی تکلیه به خود از تعالییم دستور ازندگانی است که فقط این فکر تعقیب می شود که قسمت اعظم سعادت یا بدبختی بشر ، مربوط به خود آن هاست . مربوط به سعی ، مجاهدت، تمرین ، استقامت و قوه اراده خود شخص است و اگر اکثر افراد ملتی بدان فضیلت آرایش یافتند آن علت بزرگ و توانایی مششود.

«شلر» آن را علوم جنس بشری نامیده است اعتماد به نفس

زیرا آن علم معاشرت و ارتزاق و خلاصه، علم تحصیل چیزهایی که انسان به واسطه آن می تواند رجامعه خوب زندگانی کند این قسم از علوم را مدرسه به انسان یاد می دهد .

«باکن» می گوید:

تمام فایده علم این استکه انسان را به حکمت های بالاتری دلالت می کند که تحصیل آنها فقط متوقف بر ملاحظه و فکر و بصیرت شخص است تجربه به ما نشان داده است که کار و عمل در تکمیل انسان بیش تر است شئون زندگاین انسان ، با کار و کوشش و ثبات و جدیت رو به بهبودی می گذارد.

سر مش های عالما بیش تر از راه چشم و با اصول تقلید و متابعت چیزی یاد می گیرد. [10]

 

عزم و اراده

سخن چون گرفت استقامت به من قیامات کند تا قیامت به من(نظامی)

نزدیکترین راه برای وصول به کامیابی و موفق شدن در راه دشوار زندیگ ، عزم ثابت و اراده است اگر با عزم ثابت به دفع و رفع مشکلات بپردازید واجبات وظایف خود را به موجب دستور وجدان خویش ادا کنید همه گونه اسباب خوشبختی برای شما مهیا خواهد گشت ولی اگر کسی را از آنچه ذکر شد فروگذار کنید به سعادت کامل نائل نخواهید شد.

بنابراین برای کامیابی کامل ، فقط یک چیز لازم است اما مال ، آن قدر ها که ما تصور می کنیم مهم نیست . شهرت ، حریت ، مهارت و نفوذ، نیز خیلی برای کامیابی ضرورت ندارد؛ تندرستی تنها نیز کافی است آن چیزی که در تمام اوقات ، برای پیشرفت هر امری لازم است عزمی ثابت و اراده ای زنده است.

آری چیزی که بعد از عزم لازم است، اراده می باشد اگر همه ما نتوانیم عالم ، دانشمند اهل علوم باشیم، فضائل دیگری هست که ما لیاقت رسیدن بدان ها را داریم از قبیل اخلاص ، وظیفه شناسی ، شهامت ، جدیت و کوشش ، کرم ، آزادمنشی و …

انسان برای اینکه در یک جا بماند خلق نشده است بلکه خلقت او برای این است که در زندگی جلو برود این است که می بینید اشخاص نمی توانند در یک حالت باقی بمانند و اقعا هم ما باید در فکر پیشرفت و ترقی باشیم . ولی باید در اختیار ان چیزی که می خواهیم آن را هدف و منظور خود در زندگی قرار دهیم و در انتخاب وسائلی که ما بدان نایل می کنند نهایت دقت را به کاربریک ه در پایان عمر فقط یک چیز برای ما باقی بماند و آن هم اعمال ما است . ما اغلب بین جدیت ، هوی و هوس دلیل ضعف نفس است .

همیشه نفس خود را مطیع اراده خود کنید و در هر رتبه و مقامی که هستیدف از پیروی هوای نفس برای سلامت زندگی خودداری نماید.

اگر می خواهید در دفتر عصر شما صفحات سیاسی یافت نشود، همیشه در فکر باشید که کارهای خوب کنید. کسی که قیامت و روز جزا را به یاد داشته باشید، از راه راست منصرف نخواهد گشت . وقت خود را بیهوده تلف نکنید و پیوسته خدیا خود را به خاطر داشته باشید زیرا کسی که می خواهد آن طروی بمیرد که دوست می دارد، باید آن طوری زندگی کند که واجب است .

حضرت علی علیه السلام فرمود:

ارزش هر شخص آن چیزیست که خوب انجام دهد. [11]

 

فصل چهارم آشنایی با مهارت زندگی

گفتار اول: مهارت های زندگی

بند اول : مهارت خودآگاهی

مهارت خود آگاهی

خود آگاهی توانایی شناخت خود آگاهی از خصوصیات، نقاط ضعف و قدرت، خواسته ها ، ترسیها را نز جاره است..

بند دوم: مهارت همدلی

مهارت همدلی

همدلی یعنی که این فرد بتواند زندگی دیگران را حتی زمانی که در شرایط آن قرار ند ارد، درک کند همدلی به خود کمک می کند تا بتواند انسان های دیگر را حتی وقتی با آن ها بسیار متفاوت است بپذیرد و به آنها احترام گذارد.

بند سوم : مهارت روابط بین فردی

مهارت روابط بین فردی

این توانایی به ایجاد روابط بین فردی مثبت و موثر فرد با انسان های دیگر کمک می کند یکی از این موارد، توانایی ایجاد و ا بقای روابط دوستان است که در سلامت روانی و اجتماعی روابط گرم خانوادگی به عنوان یک منبع مهم حمایت اجتماعی و قطع روباط اجتماعی ناسالم نقش بسیار مهمی دارد.

بند چهارم : مهارت ارتباط موثر

مهارت ارتباط موثر

این توانایی به فرد کمک می کند تا بتواند به صورت کلامی یا غیر کلامی و مناسب با فرهنگ ، جامه و موقعیت ، نظر خود را بیان نماید.

 

بند پنجم : مهارت

مهارت مقابله با استرس

این تونایی شامل شناخت استرس های مختلف زندگی و تأثیر آنها بر فرد است.

بند ششم : مهارت مدیریت هیجان ها

این تونایی فرد را قادر می کند تا هیجان ها را در خود ود یگران تشخیص دهد، نحوه تأثیر هیجان بر رفتار را بداند و بتواند واکنش مناسب به هیجان های مختلف نشان دهد.

بند هفتم: مهارت حل مسئله

این توانایی را قادر می سازد تا به طور موثری مسائل زندگی را حل کند .

مهارت هشتم : مهارت تصمیم گیری

این توانایی بر فرد کمک می کند تا به نحوه موثری در مورد مسائل زندگی تصمیم گیری نماید.

بند نهم : مهارت تفکر خلاق

این نوع تفکر هم به حل مسئله و هم به تصمیم یگری مناسب کمک می کند با استاده از این نوع تفکر راه حل های مختلف مسئله و پیامدهای هر یک از آنها بررسی می شوند.

بند دهم : مهارت تفکر نقادانه

تفکر نقادانه، توانایی تحلیل اطلاعات و تجارت است آموزش این مهارت، فرد را قادر می سازد تا در برخورد با ارزش ها ، فشار گروه و رسانه های گروهی مقاومت کند.

و از آسیب های ناشی در امان بماند. [12]

گفتار دوم: نقش و مهارت های زندگی در ارتقای بهداشت روانی

نقش مهارت های زندگی در ارتقای بهداشت روانی

آموزش مهارت های زندگی ، فرد را قادر می سازد تا دانش ها ، ارزش ها ف و انگرش ها را به توانایی های بالفعل تبدیل کند.

از این رو آخوختن و به کار بستن این مهارت ها ، برا احساس فرد خود و دیگران به اندازه ادراک دیگران از وی اثر می گذارد مهارت های زندگی ف بر ادراک افراد از کفایت خود ، اعتقاد به نص و عزت نفس اثر دارد و بنابراین نقش در سلامت روانی خواهد داشت .

همراه با ارتقای بهداشت روان ، انگیزه فرد از خود و دیگران ، پیشگیری از بیماری های روانی ، پیشگیری از مشکلات بهداشتی و مشکلات رفتاری افزایش می یابد. [13]

گفتار سوم : مهارت خودآگاهی

تعریف خود آگاهی

خودآگاهی ، توانایی شناخت خودآگاهی از خصوصیات ، نقاط و قوت، توانایی ها و ناتوانایی هاست.

گام های به سوی خود آگاهی

گام اول: شناخت ظاهر جسماین و خودآگاهی جسمانی

گام دوم: شناخت ارزیابی دیگران از شما

گام سوم: شناخت عملکرد خویش در وظایف روزمره

گام چهارم: شناخت عملکرد ذهنی

گام پنجم: اعتقادات معنوی

گام ششم : قاطعیت

گام هفتم: هدف گذاری

گام هشتم : عینی کردن اهداف

گام دهم: اجرا و انعطاف پذیری

مهارت خودآگاهی مانند نقشه راهی است که به ما کمک می کند سریع تر به مقصد پختگی برسیم انسان وقتی به مقصد می رسد ، که شروع به حرکت کند.

هر وقتی سریع تر به مقصد می رسد که مسیر مستقیم تری را انتخاب نماید اگر افرادی در حیطه خودآگاهی ، قوی عمل نماید، نتیجه آن پرورش و ویژگی خود ارزشمندی و اعتماد به نفس خواهد بود.[14][15]

 

نتیجه

 

زندگی زیبا است پس باید خوب زندگی کرد و زندیگ پراز شادی و خوشی داشته باشیم، پس اگر بتوانیم چنین مهارت هایی که حداقل آن برای زندگی خوب بودن لازم است را یاد بگیریم و آن را در زندگی تجربه کنیم زندگی خوب و بد ون اضطراب و دغدغه داریم.

تمام این پژوهش برای خوب زندگی کردن و احساس آرامش داشتن که یکی از مهمترین محورهای زندگی بشر از جمله جوانان است انجام شد.

جوانان ما باید احساس شیرین را در ارتباط با دیگران حس کنند. چه بسا از جوانان هایی مادی خواهند در آیند شاغل شوند به طور مثال می خواهند دکتر، مهندس و معلم باشند تا زمانی که خود آنها احساس آرامش داشته باشند نمی توانند نسلی بدون استرس و بدون دغدغه ذهنی که فرد از درون نابود می کند را پرروش دهند.

به خصوص جوانان ما که آینده را می سازند و نسلی هم برای آینده کشور هستند پس از نتیجه باید خوب زندگی کرد.

 

منابع :

1ـ ابراهیمی ، بهمن ، و همکاران «بررسی میزان اثر بخشی مشاور در حل مشکلات دانش آموزان مدارسی شهر تهران ، از دیدگاه مسئولین هسته های مشاور و دانش آموزان به طرح پژوهشی شورای تحقیقات آموزش و پروش شهر تهران، 1382.

2ـ ابراهیمی ، بهمن ، و همکاران بسته مهارتهای زندگی ، موسسه اشاره ها و نکته های زندگی 1385.

3ـ ابراهیمی ، بهمن ، سایت هوش هیجانی پارسی ، 1385، www.parsei.com

4ـ برنارد، فیلیپ . من کیستم؟ روش های موثر برای خودشناسی، ترجمه منصوره وحدتی احمد زاده، دکتر اسماعیل ابراهیمی ، انتشارات رشد، 1380.

5ـ برنز، دیوید، از حال بد به حال خوب ، ترجمه مهدی قره چه داغی، انتشارات آرین کار، 1370.

6ـ حمیدی ، فریده ، بررسی وضعیت بهداشت روانی فرزندان جانبازان در 22 استان کشور، طرح پژوهشی بنیاد مستضعفان و جانبازان، 1382.

7ـ حمیدی ، فریده ، بررسی میزان اثر بخشی آموزشی مهارت های زندگی بر نوجوانان مناطق محروم وفرزندان جانبازان طرح پژوهشی مربوط به معاونت امور مستضعفان و محرومان 1382.

8ـ حمیدی ، فریده ، بررسی اثر بخشی اموزش مهارت های زندگی بر دخرتان نوجان ، نشریه مطالعات زنان وابسته به پژوهشکده زنان دانشگاه الزهرا سلام الله علیها ، سال سوم ، شماره 7، 1384.

9ـ حمیدی ، فریده ، بررسی میزان اثر بخشی آموزش مهارت های زندگی بر  نوجوانان مناطق محروم و فرزندان جانبازان ، مجموعه مقالات اولین همایش علمی جانباز و خانواده ، 1384

10ـ حمدی ، فریده ، رابطه هوش عاطفی با سبک های مقابله ای در نوجوانان مناطق محروم ، طرح پژوهش بنیاد مستضعفان و جانبازان، 1384.

11ـ جان بزرگی، مسعود، نوری ، ناهید شیوه های درمانگری اضطراب، تنیدگی، انشارات سمت، تهران ، 1382.

12ـ رادفر، شکوفه حقانی، حمیده فلاحتی، مریم، بررسی سلامت روانی فرزندان 18 ـ 15 ساله جانبازان مجله علمی پژوهشی طب نظامی، سال هفتم ـ شماره 3، پاییز 1384

13ـ رادفر، شکوفه و حقانی، حمید فلاحتی بررسی سلامت روانی فرزندان نوجوان جانبازان شیمیایی، کنگره سراسرس پیامدهای کاربرد سلاح شیمیایی، پژوهشکده مهندسی و علوم پزشکی جانبازان 1384.

14ـ فروگات، وین نترس، ترجمه : مهرداد فیروز بخت، تهران ، نشر رسا، 1385.

15ـ گلمنف دانیل و همکاران، هوش هیجانی ، در رهبری سازمان و مدیریت، ترجمه بهمن ابراهیمی انتشارات سا زمان مدیریت صنعتی ، 1385.

16ـ نوری ، ربابه ، پیشگیری از آسیب های اجتماعی آموزش مهارت های فردی ، پژوهشکده فنی و پزشکی جانبازان ، 1381.

17ـ نیک پور ، ریحانه ، آشنایی با برنامه های آموزش مهارت زندگی . ناشر معاونت امور فرهنگی و پیشگیری سازمان بهزیستی، 1383.

18ـ یونیسف راهنمای آموزش مهارت های زندگی ، ترجمه نگین عبدا… زاده ، بازنویسی و تنظیم دکتر فاطمه قاسم زاده، 1378.

19- froggatt, wayne (2003) fearless, your guide to orecoming anxiety . sagepress.

[1] . تحف العقول: ص55.
[2] . ابراهیمی ، بهمن ، همکاران ، بررس میزان اثر بخشی مشاور در حل مشکلات دانش آموزان مدارس شهر تهران، از دیدگاه مسئولین هسته های مشاور و دانش آموزان به طرح پژوهشی تحقیقات آموزش و پرورش تهران ، 1382.

برناد ، فلیپ . من کیستم؟ روش های موثر برای خود شناسی ، ترجمه منصوره وحدتی احمد زاده ، دکتر اسماعیل ابراهیمی، انتشارات رشد.

برنز، دیوید، از حال بد به حال خوب، ترجمه مهدی قره چه داغی، انتشارات آرین کار 1370.

حمیدی، فریده ، بررسی وضعیت بهداشت و روان فرزندان جانبازان ، در 22 استان کشورف طرح پژوهشی بنیاد مستعضفان و جانبازان ، 1382.

حمیدی، فریده ، بررسی میزان اثر بخضی آموزش مهارت های زندگی بر نوجوانان مناطق محروم و فرزندان جانبازان . طرح پژوهشی مربوط به امور معاونت مستضعفان و محرومان.  1382.

 
[3] . حمیدی، فریده ، بررسی میزان اثر بخضی آموزش مهارت های زندگی بر دختران و نوجوان نشریه مطالعات زنان وابسته به پژوهشکده زنان دانشگاه الزهرا، سال سوم شماره 7، 1384

حمیدی ، فریده ، رابطه هوش عاطفی با سبک های مقابله ای در نوجوانان مناطق محروم ، طرح پژوهشی بنیاد مستضعفان  و جانبازان ، 1384.

جان بزرگی ، مسعود، نوری ، ناهید، شیوه های درمانگری اضطراب تندیگی ، انتشارات سمتف تهران ، 1382

 
[4] . گلمن، دانیل و همکاران، هوش هیجانی (کار) ، ترجمه بهمن ابراهیمی ، تهران، انتشارات بهمن دانش، 1383.
[5] . رادفر، شکوفه حقانی، حمید فلاحتی، مریم، «بررسی سلامت روانی فرزندان جانبازان » مجله پژوهشی طب نظامی، سال هشتم ، شماره 3، پاییز 84.
[6] . رادفر، شکوفه حقانی، حمید و ریحانی نبی الله و تولایی سید عباس، بررسی سلامت روانی فرزندان جانبازان شیمیایی، کنگره سراسری بررسی پیامدهای کاربرد سلاح های شیمیایی، پژوهشکده مهندسی و علوم پزشکی جانبازان، 1383.

فروگات، وین نترس، ترجمه: مهرداد فیروزبخت، تهران، نشر رسا، 1385.

گلمن، دانیل و همکاران ، اصول هوش هیجانی در رهبری سازمانی و مدیریت ، 1385
[7] . یونیسف ، راهنمای آموزش مهارت های زندگی ، ترجمه نگین، عبدالله زاده ، بازنویسی و تنظیم دکتر فاطمه قاسم زاده، 1378.
[8] . تحف العقول ، ص 5.
[9] . غررالحکم و دررالحکم آمری، ص 158.
[10] . جان استورات میل، اعتقاد به نفس ، ساموئل اسمایلز،ترجمه علی دشتی .
[11] . دستور زندگانی ، صفحه 94 ـ 95

زندگی ناه ابوحامد عزالی تألیف زرین کوب.

تحف العقول ، ص 198
[12] . ابراهیمی ، بهمن ، سایت هوش هیجانی پارسی 1385.
[13] . ابراهیمی، بهمن ، همکاران بسته مهارت های فرهنگی ، موسسه اشاره ها و نکته های زندگی، 1385.
[14] . آموزش و مهارت زندگی ، تألیف حسین ناصری ، انتشارات سازمان بهزیستی، سال 1387.
[15] . مهارت های عملی زندگی ، فلیپ مک گرا، ترجمه مهدی قراچه داغی، نشر آسم ، سال 1382